Robi się poważnie. Każdy, kto przeszedł komisję lekarską, dostał książeczkę wojskową. Warto do niej zajrzeć i sprawdzić kategorię – to właśnie ona pokazuje, czy możecie zostać powołani od razu, tylko w razie wojny, czy wojsko Wam odpuści.
Kategorie wojskowe określają, w jakim stopniu dana osoba nadaje się do służby wojskowej. W praktyce oznaczają one nie tylko potencjalne powołanie do wojska, ale także status wobec obowiązków państwa w czasie pokoju i wojny.
Czym są kategorie wojskowe?
Kategorie wojskowe w Polsce to formalne oznaczenia przyznawane przez wojskowe komisje lekarskie w trakcie kwalifikacji. Każda osoba badana przez komisję otrzymuje kategorię, która określa, czy nadaje się do czynnej służby wojskowej, czy też jest z niej zwolniona.
Podstawowe kategorie wojskowe:
- Kategoria A – zdolny do czynnej służby wojskowej. Obejmuje osoby w pełni zdrowe, które mogą zostać powołane do wojska zarówno w czasie pokoju, jak i w razie mobilizacji.
- Kategoria B – czasowo niezdolny do służby. Otrzymują ją osoby, które ze względu na stan zdrowia nie mogą służyć w wojsku w danym momencie, ale po upływie określonego czasu mogą ponownie stawić się przed komisją.
- Kategoria D – niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju. Osoba z kategorią D może zostać powołana jedynie w przypadku wojny lub wyjątkowej mobilizacji.
- Kategoria E – całkowicie i trwale niezdolny do służby wojskowej. Oznacza pełne zwolnienie z obowiązków wobec wojska, zarówno w czasie pokoju, jak i w przypadku wojny.
Kto podlega kwalifikacji wojskowej?
Obowiązek stawienia się przed komisją dotyczy:
- Mężczyzn w wieku 19 lat – rocznikowo po ukończeniu 18. roku życia. Każdy z nich jest badany i otrzymuje kategorię wojskową.
- Kobiet z wybranych kierunków studiów i zawodów związanych z obronnością – m.in. medycyny, pielęgniarstwa, ratownictwa medycznego, farmacji, psychologii, weterynarii.
- Ochotników, którzy sami zgłaszają się do kwalifikacji wojskowej, by rozpocząć ścieżkę kariery w wojsku.
Czy wciąż wydaje się książeczkę wojskową?
Tak. Po przejściu kwalifikacji i przyznaniu kategorii każda osoba otrzymuje książeczkę wojskową. To oficjalny dokument potwierdzający udział w kwalifikacji i przypisaną kategorię. Nawet osoby z kategorią D czy E – czyli niezdolne do służby – mają wydawaną książeczkę.
Choć od 2009 roku zasadnicza służba wojskowa została zawieszona, kwalifikacja i książeczka wojskowa pozostały elementem systemu obronnego.
Książeczka wojskowa – jak ważny to dokument?
Choć na co dzień mało kto o niej pamięta, książeczka wojskowa pozostaje ważnym dokumentem. Potwierdza, że ktoś przeszedł komisję lekarską i ma przypisaną kategorię wojskową. Nie jest to dokument tożsamości, więc nie można się nią legitymować jak dowodem osobistym, ale w sytuacjach związanych z wojskiem ma kluczowe znaczenie.
Wpisuje się do niej m.in. kategorię, przydziały mobilizacyjne i informacje o przebiegu służby. W czasie pokoju może spokojnie leżeć w domu, ale w przypadku mobilizacji lub wojny trzeba ją mieć przy sobie – ułatwia to identyfikację obowiązków wobec armii i przyspiesza proces zgłaszania się do jednostki.
Kategorie wojskowe a wiek
Przypisanie kategorii wojskowej następuje zwykle raz – w momencie kwalifikacji. Jednak stan zdrowia może się zmieniać, dlatego w przypadku osób z kategorią B przeprowadzane są kolejne badania. Osoby z kategorią A mogą być powoływane do różnych form służby aż do ukończenia 55. roku życia (oficerowie i podoficerowie – do 63. roku życia).
Kategorie wojskowe a płeć
Choć obowiązkowa kwalifikacja wojskowa przez lata dotyczyła wyłącznie mężczyzn, obecnie obejmuje także kobiety związane z zawodami medycznymi i psychologicznymi. Dotyczy to m.in. absolwentek i studentek kierunków takich jak medycyna, pielęgniarstwo, ratownictwo medyczne, farmacja, weterynaria, a także psychologia. Państwo traktuje te grupy jako szczególnie przydatne w sytuacjach kryzysowych, dlatego prowadzi ich ewidencję i przypisuje odpowiednie kategorie wojskowe. W praktyce oznacza to, że w razie wojny, klęsk żywiołowych czy dużych akcji ratunkowych wojsko może sięgnąć po wsparcie osób posiadających wykształcenie i kompetencje medyczne lub psychologiczne.
Kategorie wojskowe a zawód
- Lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni – traktowani są jako szczególnie przydatni dla sił zbrojnych, dlatego w ich przypadku kategoria A oznacza możliwość skierowania do służby medycznej w armii.
- Studenci kierunków medycznych i psychologicznych – również muszą stawić się na kwalifikacji, co pozwala wojsku prowadzić ewidencję osób z przydatnym wykształceniem.
- Osoby pracujące w służbach mundurowych – policja, straż pożarna, straż graniczna – zazwyczaj posiadają kategorię A, choć ze względu na wykonywaną już służbę w praktyce nie są kierowane do wojska.
Kategorie wojskowe a obowiązki w czasie pokoju i wojny
- W czasie pokoju – kategoria A oznacza możliwość powołania do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej czy rezerwy. Kategorie D i E zwalniają z takich obowiązków.
- W czasie wojny lub mobilizacji – nawet osoby z kategorią D mogą zostać powołane, jeśli ich stan zdrowia pozwala na wykonywanie określonych zadań pomocniczych. Kategoria E oznacza pełne zwolnienie.
Jak przebiega kwalifikacja wojskowa?
Kwalifikacja obejmuje:
- Sprawdzenie tożsamości i dokumentów.
- Badania lekarskie i psychologiczne.
- Rozmowę z przedstawicielem Wojskowego Centrum Rekrutacji.
- Przyznanie kategorii wojskowej i wydanie książeczki wojskowej.
Dlaczego znajomość kategorii wojskowych jest ważna?
Znajomość kategorii wojskowych w Polsce pozwala zrozumieć, jakie obowiązki mogą dotyczyć obywatela w zależności od jego wieku, płci czy zawodu. To także element systemu bezpieczeństwa państwa, który w obliczu rosnących napięć międzynarodowych nabiera coraz większego znaczenia.
Źródła do artykułu
