Zespół naukowców z Uniwersytetu Gdańskiego opracował innowacyjną technologię oczyszczania powietrza, która może znaleźć zastosowanie zarówno w domach, jak i w miejscach publicznych.
Wynalazek nie tylko zatrzymuje zanieczyszczenia, jak tradycyjne filtry, ale potrafi je całkowicie rozkładać. Co więcej, potrafi unieszkodliwić także wirusy i bakterie.
Odkrycie zostało już opatentowane, a jego skuteczność potwierdziły badania prowadzone przez interdyscyplinarny zespół specjalistów z Gdańska i Krakowa. Technologia znalazła już pierwsze zastosowania praktyczne i zainteresowała biznes.
Jak działa nowa technologia?
Serce wynalazku stanowią specjalne nanorurki z tlenku tytanu (TiO₂), które zostały dodatkowo wzbogacone nanocząstkami miedzi i srebra. Te drobiny materiału są tak małe, że nie da się ich zobaczyć gołym okiem, ale mają wyjątkowe właściwości chemiczne.
Pod wpływem światła ultrafioletowego (UVA) na powierzchni tych nanorurek zachodzi tzw. fotokataliza – proces chemiczny, w którym światło inicjuje reakcje rozkładające zanieczyszczenia. Powstają wtedy aktywne formy tlenu, w tym bardzo silne związki utleniające, które „rozbijają” szkodliwe substancje i mikroorganizmy na cząsteczki wody i dwutlenku węgla.
W przeciwieństwie do popularnych filtrów HEPA, które jedynie zatrzymują zanieczyszczenia, ta technologia prowadzi do ich całkowitego rozpadu – bez potrzeby wymiany filtrów i ryzyka wtórnego skażenia.
Co potrafi ten wynalazek?
Urządzenie może oczyszczać powietrze z tzw. lotnych związków organicznych (LZO) – są to toksyczne substancje chemiczne, które unoszą się w powietrzu i pochodzą np. z farb, klejów, detergentów czy spalin. Oprócz tego potrafi też usuwać zanieczyszczenia nieorganiczne oraz neutralizować bakterie, grzyby i wirusy.
Prof. Adriana Zaleska-Medynska – kierowniczka zespołu, podkreśla, że nowa technologia ma ogromny potencjał w wielu dziedzinach, m.in. takich jak oczyszczanie powietrza w pomieszczeniach, w których jednocześnie przebywa wiele osób, np. w szkołach, szpitalach czy biurach
„Wpływa także na poprawę jakości powietrza zewnętrznego, wprowadzającego szkodliwe związki chemiczne do wnętrz przez otwarte okna, nawiewniki, systemy wentylacji. Może być także wykorzystana do tworzenia powierzchni samoczyszczących, np. na elewacji budynków, które same rozkładają zanieczyszczenia organiczne pod wpływem światła słonecznego”
– przekazała.
Dodatkowym atutem jest możliwość tworzenia powierzchni samoczyszczących, np. na fasadach budynków, które będą same rozkładać zabrudzenia pod wpływem światła słonecznego.
Prosty proces, wielka skuteczność
Technologia powstała z wykorzystaniem łatwej do powtórzenia i taniej metody elektrochemicznej, co czyni ją atrakcyjną także z punktu widzenia produkcji przemysłowej. Nanorurki mogą być wytwarzane z wykorzystaniem tych samych reagentów wielokrotnie, co znacznie obniża koszty.
To, co wyróżnia tę metodę, to nie tylko jej skuteczność, ale też ekologiczny charakter – nie generuje odpadów i nie wymaga stosowania dodatkowych chemikaliów.
Pierwszy prototyp już gotowy
Na bazie technologii z UG powstał już pierwszy prototyp oczyszczacza powietrza, opracowany przez firmę BEWI — producenta stolarki PVC i aluminiowej. Urządzenie działa i jest dostosowane do wielkości pomieszczeń oraz poziomu zanieczyszczeń. Testy wykazały, że skutecznie usuwa nie tylko nieprzyjemne zapachy, ale też realne zagrożenia biologiczne.
Zespół UG współpracował przy projekcie z naukowcami z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz ekspertami z branży przemysłowej. Obecnie trwają prace nad dalszą optymalizacją technologii pod kątem wydajności i kosztów produkcji.
Wsparcie z NCBR i plany na przyszłość
Projekt otrzymał finansowanie z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, które wspiera innowacyjne technologie o potencjale rynkowym. Środki przeznaczono na badania, testy prototypów i przygotowanie do wdrożenia technologii na większą skalę.
Celem jest wprowadzenie oczyszczaczy opartych na tej metodzie do masowej produkcji, a także rozwój innych rozwiązań – jak panele samoczyszczące i aktywne powierzchnie wentylacyjne.
Czytaj też: Operacje mózgu bez otwierania czaszki. Polska pionierem w leczeniu dzieci nową metodą laserową
Co dalej?
Technologia z Gdańska to przykład nowoczesnej nauki, która realnie może poprawić jakość życia. Zanieczyszczone powietrze to problem dotykający większości polskich miast – zwłaszcza w sezonie grzewczym – dlatego każde skuteczne narzędzie walki ze smogiem i mikroorganizmami może mieć ogromne znaczenie.
Wynalazek z UG pokazuje, że polska nauka nie tylko potrafi reagować na globalne wyzwania, ale także tworzyć nowoczesne, przemyślane rozwiązania, które mogą odmienić rynek technologii oczyszczania powietrza.
Źródło: Uniwersytet Gdański
