Nowe przepisy dla rodziców wcześniaków
Od 19 marca 2025 roku weszły w życie zmiany w Kodeksie pracy, które przewidują dłuższy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków oraz dzieci wymagających dłuższego pobytu w szpitalu po porodzie. Dzięki nowelizacji rodzice mogą skorzystać nawet z 15 dodatkowych tygodni płatnego urlopu.
Nowe przepisy mają na celu poprawę sytuacji rodzin, które muszą mierzyć się z wyzwaniami wynikającymi z wcześniactwa. Dzieci urodzone przed 28. tygodniem ciąży lub z masą ciała poniżej 1000 g wymagają intensywnej opieki medycznej, a dotychczasowe regulacje nie uwzględniały wystarczająco ich specyficznych potrzeb.
Kto może skorzystać?
Dodatkowy urlop macierzyński przysługuje:
- Matkom i ojcom biologicznym,
- Rodzicom adopcyjnym,
- Rodzicom zastępczym (z wyłączeniem rodzin zastępczych zawodowych),
- Opiekunom prawnym.
Warunkiem jest posiadanie ubezpieczenia chorobowego oraz fakt, że dziecko:
- Urodziło się przed 28. tygodniem ciąży lub z masą urodzeniową poniżej 1000 g,
- Urodziło się między 28. a 37. tygodniem ciąży i ważyło powyżej 1000 g,
- Urodziło się po 37. tygodniu ciąży, ale wymagało hospitalizacji przez co najmniej 2 kolejne dni między 5. a 28. dniem po porodzie.
Jak złożyć wniosek?
Aby skorzystać z dodatkowego urlopu, należy:
- Złożyć wniosek do pracodawcy lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) najpóźniej 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego.
- Do wniosku dołączyć:
- Zaświadczenie ze szpitala zawierające informacje o tygodniu ciąży, masie urodzeniowej dziecka oraz okresie hospitalizacji,
- Wniosek o zasiłek macierzyński (ZAM),
- Zaświadczenie płatnika składek (formularz Z-3, Z-3a lub Z-3b, w zależności od sytuacji).
Wniosek można złożyć w formie papierowej lub elektronicznej.
Kiedy i na jak długo?
Dodatkowy urlop macierzyński przysługuje bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego i nie może być dzielony na części. Wymiar urlopu zależy od:
- Do 15 tygodni – dla dzieci urodzonych przed 28. tygodniem ciąży lub z masą poniżej 1000 g,
- Do 8 tygodni – dla dzieci urodzonych między 28. a 37. tygodniem ciąży z masą powyżej 1000 g oraz dla dzieci urodzonych po 37. tygodniu ciąży, które były hospitalizowane przez co najmniej 2 dni między 5. a 28. dniem po porodzie.
Za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu przysługuje tydzień dodatkowego urlopu. Niepełne tygodnie są zaokrąglane w górę do pełnego tygodnia.
Wysokość świadczenia
Za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego.
Czy potrzebna jest komisja lekarska?
Nie, nie ma potrzeby przeprowadzania komisji lekarskiej ani dodatkowej procedury kwalifikacyjnej. Wystarczające jest zaświadczenie ze szpitala potwierdzające wymagane informacje.
Ochrona pracownika
W okresie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego pracownik jest objęty ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, z wyjątkiem przypadków upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Dlaczego ta zmiana jest ważna?
Wcześniactwo to duże wyzwanie zarówno dla dzieci, jak i ich rodziców. Nowe przepisy pozwolą im skupić się na:
- intensywnej rehabilitacji dziecka,
- częstych wizytach u specjalistów,
- procesie adaptacyjnym po długim pobycie w szpitalu.
Dotychczasowy system nie uwzględniał trudności, jakie niesie wcześniactwo – dziecko często spędzało pierwsze tygodnie lub miesiące w szpitalu, a po wypisie rodzicom brakowało już urlopu na dalszą opiekę.
Nowelizacja Kodeksu pracy z 19 marca 2025 roku wprowadza istotne wsparcie dla rodziców wcześniaków oraz dzieci wymagających dłuższej hospitalizacji po porodzie. Dzięki dodatkowym tygodniom płatnego urlopu macierzyńskiego rodzice zyskują więcej czasu na opiekę nad dzieckiem w kluczowym okresie jego życia.
W celu uzyskania szczegółowych informacji oraz wsparcia w procedurze składania wniosku, warto skontaktować się z najbliższym oddziałem ZUS lub działem kadr w miejscu zatrudnienia.
Jak Polska wypada na tle innych krajów?
Nowelizacja polskiego prawa dostosowuje je do standardów europejskich:
- W Niemczech istnieją elastyczne formy opieki i dodatkowe świadczenia dla rodziców wcześniaków.
- We Francji matki wcześniaków mogą skorzystać z wydłużonego urlopu zależnego od tygodnia urodzenia dziecka.
- W Szwecji rodzice mogą dzielić się urlopem i elastycznie dopasowywać go do potrzeb dziecka.
Źródła i materiały prawne:
- Ustawa z dnia 28 lutego 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw
– Dz.U. 2025 poz. 416
– ISAP – Internetowy System Aktów Prawnych (pozycja dostępna w Dzienniku Ustaw) - Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – komunikat prasowy z 18 marca 2025 r.
– www.gov.pl/web/rodzina - Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – informacja dla ubezpieczonych dotycząca nowych zasad urlopu macierzyńskiego
– www.zus.pl
