Nowe przepisy zlikwidują nierówności między różnymi formami zatrudnienia, umożliwiając wliczenie do stażu pracy także wcześniejszych okresów samozatrudnienia i umów zlecenia.
Prezydent RP podpisał nowelizację Kodeksu pracy, która umożliwia wliczanie okresów samozatrudnienia i umów zlecenia do stażu pracy. Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r. dla sektora publicznego, a dla firm prywatnych — pół roku później. Zmiana oznacza, że także wcześniejsze okresy wykonywania pracy na zleceniu lub prowadzenia działalności gospodarczej, jeśli zostaną odpowiednio udokumentowane, będą uwzględniane przy naliczaniu stażu pracy.
Zmiana w Kodeksie pracy: równe traktowanie różnych form zatrudnienia
Od 1 stycznia 2026 roku okresy prowadzenia działalności gospodarczej oraz wykonywania pracy na podstawie umów zleceń będą wliczane do stażu pracy. Nowelizacja podpisana przez Prezydenta RP 16 października 2025 r. ma zlikwidować wieloletnią nierówność między osobami zatrudnionymi na etatach a tymi, które pracują w elastycznych formach.
Mało kto tak naprawdę ma możliwość wyboru formy umowy, na podstawie której świadczona jest praca. Zlecenie to też praca. Jednoosobowa działalność gospodarcza to praca. I zasługują na docenienie. Dlatego konieczna jest zmiana Kodeksu pracy, aby wyrównać szanse w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych, jak i stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego
– mówiła we wrześniu br. Sejmie ministra pracy Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.
Zmiany obejmą również wcześniejsze okresy aktywności zawodowej, co oznacza, że pracownicy zyskają dodatkowe lata stażu także za pracę wykonaną w przeszłości.
Co to oznacza dla pracownika w 2026?
Nowelizacja Kodeksu pracy nie jest pustym gestem. Ona zmienia mechanikę naliczania stażu, a z tym idzie cała lista skutków finansowych, kadrowych i emerytalnych dla pracowników. To, co dziś wygląda jak suchy zapis w ustawie, od 2026 roku przełoży się na bardzo konkretne korzyści:
1. Dłuższy urlop wypoczynkowy szybciej niż dotąd
W Polsce wymiar urlopu zależy od długości stażu pracy:
- poniżej 10 lat – 20 dni,
- 10 lat i więcej – 26 dni.
Do tej pory lata na zleceniu czy samozatrudnieniu nie liczyły się do tych progów. Od 2026 roku np. osoba, która przez 8 lat prowadziła działalność gospodarczą i zostanie zatrudniona na etacie, nie zacznie od 20 dni urlopu, tylko od razu przejdzie na 26 dni. To oznacza nawet 6 dodatkowych dni wolnych rocznie.
2. Szybszy dostęp do dodatków stażowych i nagród jubileuszowych
W wielu firmach i w całym sektorze publicznym dodatki za wysługę lat są naliczane od 5., 10., 15. roku pracy. Po zmianie:
- okres samozatrudnienia lub pracy na zleceniu zostanie zaliczony do tych progów,
- osoby, które formalnie „pracują od roku”, ale wcześniej przez 9 lat działały na własny rachunek, zyskają prawo do dodatków jak pracownicy z 10-letnim stażem.
To realny wzrost wynagrodzenia podstawowego w administracji publicznej i wielu zakładach budżetowych.
3. Łatwiejszy awans zawodowy i dostęp do lepszych stanowisk
W wielu konkursach i naborach (np. w urzędach, samorządach, spółkach Skarbu Państwa) jednym z warunków jest określony staż pracy. Do tej pory:
- 10 lat samozatrudnienia nie miało żadnej wartości w ocenie formalnej,
- kandydaci byli odrzucani jako „niespełniający wymagań”.
Od 2026 roku ich doświadczenie zostanie uznane na równi z etatem, co oznacza więcej otwartych drzwi do awansu i nowych stanowisk.
4. Większe bezpieczeństwo emerytalne
Choć zmiana dotyczy stażu pracy w rozumieniu prawa pracy, a nie bezpośrednio emerytur, to:
- łatwiejszy dostęp do uprawnień pracowniczych przekłada się na większą stabilność zawodową,
- osoby z uznanym stażem szybciej kwalifikują się do świadczeń zależnych od okresu zatrudnienia,
- dokumentowanie wcześniejszej działalności ułatwi w przyszłości ustalenie wysokości emerytury.
5. Uznanie wcześniejszych okresów, a nie tylko przyszłych
To najważniejszy punkt. Przepisy obejmą okresy sprzed 2026 roku, co oznacza:
- jeżeli ktoś prowadził działalność przez 15 lat i teraz przejdzie na etat, od razu będzie miał 15-letni staż pracy,
- nie trzeba będzie „odrabiać” lat na umowie o pracę, żeby dostać dłuższy urlop czy dodatki,
- w praktyce tysiące osób z dnia na dzień awansują w tabelach kadrowych.
6. Ułatwienie dokumentowania stażu
Głównym dokumentem będzie zaświadczenie z Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ale:
- jeśli ZUS nie ma pełnych danych (np. z powodu upływu czasu), pracownik może przedstawić umowy, faktury, potwierdzenia składek,
- to umożliwia zaliczenie stażu nawet sprzed wielu lat,
- w szczególnych przypadkach dopuszczalne będą oświadczenia i inne dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy zarobkowej.
7. Zmiana w postrzeganiu pracy poza etatem
Do tej pory państwo traktowało samozatrudnienie i zlecenie jak coś gorszego. Po zmianach:
- forma zatrudnienia przestanie wpływać na staż,
- pracownicy będą równiej traktowani, niezależnie od tego, czy podpisali umowę o pracę, czy prowadzili działalność,
- zmniejszy się skala „karania” osób, które przez lata były zmuszone pracować w elastycznych formach.
Ta reforma szczególnie zmieni systemowy absurd: człowiek, który pracował 15 lat na zleceniu, miał formalnie 0 lat stażu pracy. Od 2026 roku jego doświadczenie będzie liczone tak samo jak etatowca. I to właśnie oznacza — w praktyce — awans całej grupy pracowników w hierarchii uprawnień pracowniczych.
Zaświadczenie z ZUS i alternatywne dokumenty
Podstawą potwierdzenia okresów samozatrudnienia i zleceń będzie zaświadczenie z Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli ZUS nie będzie dysponował pełnymi danymi, pracownik będzie mógł udokumentować staż własnymi dokumentami, np. umowami, potwierdzeniami opłacania składek czy fakturami.
Przepisy obejmą też wcześniejsze lata
To, co szczególnie istotne, to działanie zmian wstecz. Do stażu pracy wliczą się także okresy aktywności zawodowej sprzed wejścia ustawy w życie. Dla wielu osób może to oznaczać nabycie nowych uprawnień z dnia na dzień, bez konieczności dodatkowego stażu etatowego.
Terminy wejścia w życie
- 1 stycznia 2026 r. – wejście w życie przepisów dla sektora publicznego,
- po 6 miesiącach od ogłoszenia ustawy – dla pracodawców spoza sektora publicznego.
Nowe rozwiązanie ma szczególne znaczenie dla osób, które przez lata pracowały na zleceniu w ochronie, gastronomii, usługach lub prowadziły mikrofirmy.
Źródło: MRPiPS
