Donald Trump miał w ostrych słowach zareagować na publiczne twierdzenie premiera Benjamina Netanjahu, że w Strefie Gazy „nie ma głodu”. Jak podała stacja NBC News, podczas rozmowy telefonicznej amerykański prezydent przerwał izraelskiemu przywódcy, mówiąc: „Nie mów mi, że tam nie ma głodu”. W tym samym czasie raporty ONZ i organizacji humanitarnych opisywały śmierć dzieci z powodu niedożywienia.
Netanjahu na dywaniku
Według czterech źródeł NBC News, do wymiany zdań między Trumpem a Netanjahu doszło 28 czerwca 2025 r., dzień po głośnym wystąpieniu izraelskiego premiera. Netanjahu publicznie stwierdził wówczas, że doniesienia o głodzie w Gazie są „sfabrykowane przez Hamas” i nie odzwierciedlają rzeczywistości.
Trump, według NBC, nie tylko się z tym nie zgodził, ale też przerwał swojemu rozmówcy i stanowczo odrzucił jego narrację. Wskazał, że posiada dane i materiały przygotowane przez doradców, które potwierdzają dramatyczny stan wyżywienia w Gazie. Rozmowa miała być – jak określiło jedno z cytowanych źródeł – „bezpośrednia i raczej jednostronna”, a głos w niej zabierał głównie prezydent USA.
Biały Dom odmówił komentarza w tej sprawie, podobnie jak kancelaria Netanjahu. Brak reakcji oficjalnej jeszcze bardziej podsycił spekulacje w mediach i debaty ekspertów na temat tego, jak napięte mogą być relacje między obydwoma przywódcami.
Głód czy „brak głodu”? Spór o definicję i fakty
To, czy w Gazie występuje klęska głodu, nie jest wyłącznie kwestią opinii polityków – ma ścisłe kryteria oparte na naukowej metodologii. Zgodnie z Integrated Food Security Phase Classification (IPC), aby uznać sytuację za głód, musi wystąpić m.in. wysoka śmiertelność (ponad 2 osoby na 10 000 dziennie), ostre niedożywienie wśród ponad 30% populacji oraz brak dostępu do żywności dla większości gospodarstw domowych.
Raporty z połowy 2025 r. przygotowane przez ONZ i partnerów humanitarnych wskazują, że północna Gaza znajduje się już w fazie „katastrofa/głód”, co jest najwyższym poziomem w pięciostopniowej skali IPC. W pozostałych rejonach sytuacja określana jest jako „krytyczna”, z rosnącym ryzykiem osiągnięcia fazy katastrofy, jeśli dostawy pomocy nie zostaną zwiększone.
WHO i UNICEF podkreślają, że w niektórych szpitalach odnotowuje się masowe przypadki ostrego niedożywienia u dzieci poniżej piątego roku życia. Palestyńskie Ministerstwo Zdrowia raportuje, że z powodu głodu i chorób z nim związanych zmarło już 197 osób, w tym 96 dzieci.
Izrael kwestionuje te dane, wskazując, że pomoc humanitarna jest dostarczana, a trudności wynikają z działalności Hamasu, który – według strony izraelskiej – przechwytuje żywność i utrudnia jej dystrybucję, a także wykorzystuje kryzys humanitarny do celów propagandowych.
Dane ONZ: skala kryzysu humanitarnego w Gazie
Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (OCHA) szacuje, że od początku obecnej fazy konfliktu, wywołanej atakiem Hamasu na południe Izraela 7 października 2023 r., w izraelskich nalotach, ostrzałach i działaniach lądowych zginęło ponad 61 000 Palestyńczyków. Liczba rannych przekracza 120 000, a miliony osób zostały zmuszone do opuszczenia swoich domów.
Światowy Program Żywnościowy (WFP) raportuje, że w wielu częściach Gazy dzienne racje żywnościowe nie przekraczają 500 kcal na osobę – to mniej niż jedna czwarta minimalnego zapotrzebowania dorosłego człowieka. WHO ostrzega przed załamaniem się systemu ochrony zdrowia: zniszczeniu uległa znaczna część szpitali, a te, które nadal działają, funkcjonują przy skrajnym braku sprzętu i personelu. UNICEF alarmuje o wybuchach chorób zakaźnych – w tym biegunkowych i oddechowych – które w połączeniu z niedożywieniem mogą dramatycznie zwiększyć liczbę zgonów wśród najmłodszych.
Pomoc humanitarna: ile dociera i dlaczego za mało
Izraelskie władze, poprzez COGAT (Koordynator Działań Rządu na Terytoriach), podają, że codziennie wpuszczają do Strefy Gazy od kilkuset do ponad tysiąca ciężarówek z pomocą. Każdy transport przechodzi szczegółowe kontrole bezpieczeństwa, mające – według strony izraelskiej – zapobiec przerzutowi broni lub materiałów, które mogłyby zostać wykorzystane przez Hamas.
Jednak organizacje humanitarne wskazują, że liczba transportów jest daleka od potrzeb. WFP i Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża szacują, że w obecnych warunkach potrzeba co najmniej 500 ciężarówek dziennie, aby zaspokoić minimalne potrzeby mieszkańców. Tymczasem w okresach nasilenia walk liczba ta spadała poniżej 200.
Do tego dochodzą problemy z dystrybucją: ostrzały, zniszczenia dróg, a także chaos bezpieczeństwa wokół punktów wydawania żywności. Według ONZ, w ciągu ostatnich miesięcy w takich miejscach zginęło ponad tysiąc osób.
Ataki i prawo konfliktów zbrojnych
OHCHR, Human Rights Watch i Amnesty International od wielu miesięcy dokumentują przypadki, które ich zdaniem mogą stanowić naruszenia prawa międzynarodowego humanitarnego. Chodzi m.in. o brak rozróżnienia między celami cywilnymi a wojskowymi, nieproporcjonalne użycie siły oraz niewystarczające środki ostrożności w ochronie ludności cywilnej.
Izrael odpowiada, że wszystkie operacje wojskowe są zgodne z Konwencjami Genewskimi i protokołami dodatkowymi. Podkreśla, że ostrzega mieszkańców przed planowanymi atakami, wyznacza strefy ewakuacji i stosuje tzw. „uderzenia punktowe” oparte na precyzyjnym rozpoznaniu. Problem – zdaniem Izraela – polega na tym, że Hamas lokuje swoje centra dowodzenia, składy broni i tunele w gęsto zaludnionych dzielnicach.
Trybunały międzynarodowe: postępowania w toku
Międzynarodowy Trybunał Karny (ICC) od 2021 r. prowadzi dochodzenie w sprawie domniemanych zbrodni wojennych na terytoriach palestyńskich. W maju 2025 r. prokurator ICC zapowiedział, że wystąpi o nakazy aresztowania wobec kilku liderów Hamasu oraz izraelskich decydentów.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (ICJ) rozpatruje skargę Republiki Południowej Afryki, która zarzuca Izraelowi naruszenie Konwencji o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa. W styczniu 2025 r. ICJ nakazał Izraelowi m.in. zapewnienie dostępu pomocy humanitarnej i zapobieganie działaniom mogącym stanowić naruszenie konwencji. Trybunał nie orzekł jednak, że doszło do ludobójstwa – sprawa jest w toku i może potrwać lata.
Władze palestyńskie: apel o międzynarodową ochronę
Palestyńskie Ministerstwo Zdrowia codziennie publikuje bilanse ofiar, wzywając do pilnego wprowadzenia międzynarodowych sił ochronnych i pełnego zawieszenia broni. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Państwa Palestyna oskarża Izrael o stosowanie zbiorowego karania i blokowanie dostaw, argumentując, że działania te prowadzą do pogłębiania się katastrofy humanitarnej.
Izrael odpowiada, że jego celem jest zniszczenie struktur Hamasu, a odpowiedzialność za cierpienie ludności cywilnej spoczywa na tym ugrupowaniu.
Co musi się wydarzyć, by uniknąć katastrofy
Eksperci ONZ, Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża oraz największych organizacji humanitarnych zgodnie ostrzegają, że bez natychmiastowych działań kryzys w Strefie Gazy może przerodzić się w jeszcze głębszą katastrofę humanitarną. Wskazują cztery kluczowe obszary, w których potrzebne są pilne decyzje.
Stały i bezpieczny dostęp pomocy humanitarnej
Obecny system opiera się na nieregularnych konwojach i czasowych zgodach na wjazd transportów, które często zależą od bieżącej sytuacji militarnej. Organizacje pomocowe podkreślają, że każda przerwa w dostawach żywności, leków czy paliwa natychmiast przekłada się na wzrost liczby zgonów i pogorszenie stanu zdrowia mieszkańców.
Rozwiązaniem – zdaniem ekspertów – byłoby utworzenie humanitarnych korytarzy dostępu, chronionych przez obie strony konfliktu i monitorowanych przez niezależne podmioty, takie jak ONZ lub MKCK. Takie korytarze musiałyby obejmować całą Gazę, w tym północne obszary, gdzie sytuacja żywnościowa jest najtrudniejsza.
Ochrona infrastruktury cywilnej
Prawo międzynarodowe humanitarne zabrania atakowania obiektów cywilnych, takich jak szpitale, szkoły, miejsca kultu czy obozy uchodźców, o ile nie są one wykorzystywane do celów wojskowych. Raporty ONZ i organizacji praw człowieka dokumentują jednak liczne przypadki ich uszkodzeń lub zniszczeń.
Ochrona infrastruktury oznacza nie tylko wstrzymanie ataków, ale także zapewnienie jej funkcjonowania – dostarczanie paliwa do szpitali, umożliwienie naprawy sieci wodociągowych czy gwarancję bezpieczeństwa dla personelu medycznego. ONZ rekomenduje także tworzenie stref bezpiecznych, gdzie cywile mogliby szukać schronienia bez obawy o ataki.
Współpraca z międzynarodowymi mechanizmami dochodzeniowymi
Międzynarodowy Trybunał Karny (ICC) i inne instytucje prowadzą dochodzenia w sprawie domniemanych naruszeń prawa humanitarnego w Gazie. Pełna współpraca oznacza umożliwienie wjazdu niezależnym obserwatorom, udostępnienie dokumentów i nagrań oraz zapewnienie swobodnego dostępu do świadków i ofiar.
Eksperci podkreślają, że transparentność i gotowość do współpracy są kluczowe, by odbudować zaufanie społeczności międzynarodowej. Odmowa współpracy może skutkować izolacją dyplomatyczną i sankcjami.
Proces polityczny i trwałe zawieszenie broni
Pomoc humanitarna łagodzi skutki wojny, ale nie usuwa jej przyczyn. Dlatego ONZ i mediatorzy regionalni – m.in. Egipt i Katar – apelują o rozpoczęcie realnego procesu politycznego, który obejmie nie tylko przerwanie walk, ale także mechanizmy nadzoru nad porozumieniem, uwolnienie zakładników i więźniów, plan odbudowy infrastruktury oraz ustalenia dotyczące przyszłego statusu Gazy.
Bez takich gwarancji każde zawieszenie broni może być krótkotrwałe, a kryzys humanitarny szybko powróci z nową siłą.
Źródła:
- NBC News, Trump scolded Netanyahu in tense call over Gaza famine, say four sources
- United Nations OCHA, Occupied Palestinian Territory: Humanitarian Response Update
- World Food Programme, WFP warns of catastrophic hunger in Gaza
- World Health Organization, WHO calls for sustained humanitarian access to Gaza
- UNICEF, Children in Gaza at risk of death from malnutrition and disease
- OHCHR, Gaza: UN experts demand immediate humanitarian ceasefire
