Rosnące napięcia międzynarodowe, w tym naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez rosyjskie drony, sprawiają, że coraz więcej osób zadaje sobie pytanie: czy polskie szkoły naprawdę uczą młodzież, jak reagować w sytuacjach zagrożenia? Odpowiedź brzmi: tak – choć programy nauczania są dziś znacznie bardziej wymagające niż jeszcze kilka lat temu.
Edukacja dla bezpieczeństwa – fundament szkolnych przygotowań
W ósmej klasie szkoły podstawowej i pierwszych klasach szkół ponadpodstawowych realizowany jest obowiązkowy przedmiot edukacja dla bezpieczeństwa. Nie jest to już, jak dawniej, tylko teoria. Uczniowie muszą znać zasady postępowania w razie pożaru, powodzi, katastrofy budowlanej czy odnalezienia niewybuchu. Dochodzą też tematy związane z ewakuacją, ochroną ludności przed toksycznymi substancjami i przeciwdziałaniem panice.
Zajęcia uzupełniane są praktyką – młodzież odwiedza straż pożarną, Policję, centra zarządzania kryzysowego czy jednostki wojskowe. W programie są też obozy szkoleniowe, zajęcia plenerowe i spotkania z ekspertami od ratownictwa.
„Musieliśmy reagować na wojnę w Ukrainie”
To właśnie wojna w Ukrainie była punktem zwrotnym dla szkolnej edukacji obronnej. Wiceministra edukacji Katarzyna Lubnauer tłumaczyła w rozmowie cytowanej przez edziecko.pl:
„Wzrastające zagrożenie bezpieczeństwa państwa wymagało wcześniej pilnego uzupełniania celów kształcenia i treści nauczania przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa o kwestie związane z obronnością państwa, nabyciem umiejętności strzelectwa oraz przygotowaniem uczniów do radzenia sobie z zagrożeniami wywołanymi działaniami wojennymi, oraz podstawami ratownictwa taktycznego.”
Od tego momentu strzelectwo i elementy ratownictwa taktycznego stały się obowiązkową częścią szkolnego programu.
Od 2024 roku – obowiązkowe strzelanie w szkołach
Nowe rozporządzenia wprowadziły wymóg wykonywania ćwiczeń strzeleckich w szkołach ponadpodstawowych. Od roku szkolnego 2024/2025 uczniowie korzystają z broni kulowej, pneumatycznej, replik, a także strzelnic laserowych i wirtualnych.
Przykłady wdrożeń:
- ZSP w Krzeszowicach – nowoczesna strzelnica wirtualna otwarta w marcu 2025 r.
- ZSP w Sulejówku – system wirtualny uruchomiony jeszcze w grudniu 2024 r.
- LO w Nasielsku – trenażer strzelecki „Wisła SP” w ramach MON-owskiego programu.
- ZSP nr 3 w Kędzierzynie-Koźlu – laserowa strzelnica multimedialna „Pojedynek”.
- Szkoły we Wrocławiu – miasto zakupiło cztery przenośne symulatory dla uczniów ponadpodstawowych.
Program „Strzelnica w powiecie” – szkoły zyskują własne strzelnice
Rozwój infrastruktury strzeleckiej w szkołach w dużej mierze umożliwia program MON „Strzelnica w powiecie”. Dzięki niemu powiaty i szkoły mogą starać się o dofinansowanie do budowy lub adaptacji strzelnic wirtualnych i pneumatycznych.
Ówczesny szef MON Mariusz Błaszczak podczas otwarcia jednej z placówek mówił:
„Otwieramy jedną z wielu strzelnic, jakie powstają w ramach programu Ministerstwa Obrony Narodowej. W ubiegłym roku podpisaliśmy 104 umowy na realizację strzelnic. 95 strzelnic, właśnie takich jak tu w Piastowie, już powstało. Powstało także 9 strzelnic pneumatycznych. Ministerstwo Obrony Narodowej przeznaczyło na dofinansowanie tego rodzaju strzelnic prawie 20 mln złotych.”
(źródło: gov.pl – MON)
Konkretne realizacje
- Gostyń – Zespół Szkół Ogólnokształcących otrzymał 154 912 zł dofinansowania na strzelnicę wartą 194 tys. zł. Projekt obejmuje także szkolenie kadry i możliwość korzystania przez inne szkoły w powiecie.
- Powiat Lwówecki (Gryfów Śląski) – nowoczesny system laserowy „LEGION” umożliwiający ćwiczenia w VR, z celami ruchomymi i symulacją różnych warunków. Wartość: 109 999 zł, dofinansowanie z MON: 87 999 zł.
- Piastów – przenośny system multimedialny „Pojedynek” od Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia.
Nowe strzelnice nie są klasycznymi halami z ostrą amunicją, lecz nowoczesnymi symulatorami. Dzięki temu mogą działać w adaptowanych salach szkolnych i są bezpieczne dla uczniów.
Pierwsza pomoc – fundament od najmłodszych lat
Nie tylko starsi uczniowie muszą ćwiczyć zachowania kryzysowe. Od 2024 roku pierwsza pomoc jest obowiązkowo uczona już w klasach I–III szkoły podstawowej, a później kontynuowana w starszych klasach. W 2025/2026 roku wprowadzono dodatkowy przedmiot – edukację zdrowotną, która kładzie nacisk na reagowanie w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia.
Wojsko wchodzi do szkół
W 2024 roku ruszył wspólny projekt MEN i MON – „Edukacja z wojskiem”. Żołnierze odwiedzają szkoły, prowadzą zajęcia praktyczne i spotkania z młodzieżą. Weterani opowiadają o doświadczeniach z misji zagranicznych, a uczniowie mogą zobaczyć sprzęt wojskowy i dowiedzieć się więcej o realiach służby.
Dlaczego to ma znaczenie?
Eksperci podkreślają, że tylko powtarzane ćwiczenia mogą zbudować automatyzm. W sytuacji kryzysowej stres działa paraliżująco, dlatego liczą się wyuczone odruchy – jak sprawne opatrzenie rany, prawidłowa ewakuacja czy umiejętność wezwania pomocy.
W obliczu wojny za wschodnią granicą i coraz częstszych incydentów z udziałem rosyjskich dronów, bezpieczeństwo w szkołach stało się jednym z priorytetów edukacyjnych państwa.
Źródła:
- edziecko.pl – Uczniowie dostaną zakaz chodzenia na strzelnice? Nauczyciele: „To absurd”
- gov.pl – Strzelnica w powiecie – rozwijamy umiejętności strzeleckie młodzieży klas wojskowych i organizacji proobronnych
- gov.pl – Konkurs ofert „Strzelnica w powiecie 2024” nr 5/2024/CWCR
- powiatlwowecki.pl – Powiat Lwówecki z dofinansowaniem na utworzenie wirtualnej strzelnicy
- gostynska.pl – Wirtualna strzelnica za 200 tysięcy w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Gostyniu. Od kiedy będą z niej korzystać uczniowie?
