Rozpoczęły się wiercenia pod szyb Retków, który osiągnie 1360 m i stanie się najgłębszym szybem w Polsce. Tusk podkreśla strategiczne znaczenie miedzi dla gospodarki.
Retków jako początek wieloletniego programu inwestycyjnego KGHM
Budowa szybu Retków to punkt wyjścia do jednego z największych projektów inwestycyjnych w historii KGHM. Rozpoczęły się wiercenia geologiczno-hydrogeologiczne, które mają potwierdzić parametry górotworu, ustalić stopień spękań skał, obecność wód podziemnych oraz warunków geotermicznych. Dopiero na tej podstawie zostanie wybrana technologia głębienia, w tym zakres koniecznego zamrażania górotworu. Szyb ma osiągnąć głębokość około 1360 metrów, dzięki czemu zostanie najgłębszym szybem górniczym w Polsce.
Inwestycja jest częścią większego programu, w ramach którego KGHM buduje jednocześnie trzy szyby: Retków, Gaworzyce i GG-2 „Odra”. To przedsięwzięcie kosztujące minimum 9 miliardów złotych, z horyzontem realizacji sięgającym nawet 15 lat. Retków jest nie tylko samodzielnym projektem, ale elementem skoordynowanego planu mającego zabezpieczyć przyszłość górnictwa miedziowego w Zagłębiu Miedziowym. KGHM przyznaje, że po latach niedoinwestowania koniecznych do rozwoju inwestycji musi nadrabiać zaległości, a budowa nowych szybów jest pierwszym krokiem w stronę rozwoju działalności spółki.
Szyb Retków będzie pełnił dwie kluczowe funkcje. Po pierwsze będzie to szyb materiałowo-zjazdowy, czyli główna droga, którą będą poruszać się pracownicy, sprzęt i materiały potrzebne do pracy pod ziemią. To tędy odbywa się codzienny zjazd górników oraz transport elementów infrastruktury i wyposażenia.
Po drugie Retków stanie się szybem wdechowym, co oznacza, że będzie jednym z najważniejszych kanałów doprowadzania świeżego powietrza do podziemnych wyrobisk. W dużych kopalniach miedzi system wentylacji to krytyczny element bezpieczeństwa – szyby wdechowe dostarczają powietrze, a inne szyby je wyprowadzają, tworząc stały obieg.
Bardzo ważne jest to, że inwestycja ma charakter długoterminowy — jej efekty będą odczuwalne nie tylko w najbliższych latach, ale na przestrzeni całych dekad. KGHM wyraźnie sygnalizuje, że przyszłość polskiej miedzi wymaga takich projektów, ponieważ są one odpowiedzią na globalne trendy rynkowe, rosnące zapotrzebowanie na surowce oraz potrzebę utrzymania pozycji Polski jako europejskiego lidera w branży.
Rosnąca rola miedzi. Od energetyki po geopolitykę – dlaczego Tusk mówi o surowcu strategicznym
Podczas wizyty w Retkowie premier Donald Tusk nakreślił szerszy kontekst inwestycji, wyjaśniając, że miedź stała się jednym z kluczowych surowców nowoczesnej gospodarki. Zwracał uwagę, że to nie jest już metal wykorzystywany jedynie w tradycyjnym przemyśle, lecz ważny materiał dla wielu technologii przyszłości. Wskazywał, że rozwój energetyki wiatrowej, elektromobilności oraz infrastruktury przesyłowej oznacza gwałtowny wzrost zapotrzebowania na miedź — i że kraje, które posiadają własne zasoby, zyskują przewagę strategiczną.
Tusk przekonywał, że Polska musi patrzeć na KGHM jako na projekt długofalowy, który nie może być rozliczany w perspektywie roku czy jednej kadencji. Akcentował, że budowa nowych szybów ma zagwarantować stabilność dla polskich hut, które potrzebują pewnego i wieloletniego dostępu do surowca. W jego ocenie bez takich inwestycji kraj mógłby utracić swój atut gospodarczy, a nawet wpaść w zależność od globalnych dostawców metali.
W tym kontekście premier mówił o konieczności wzmacniania odporności Polski na wstrząsy geopolityczne. Podkreślał, że miedź to nie tylko surowiec, lecz także element bezpieczeństwa państwa. Wyjaśniał, że w świecie, w którym łańcuchy dostaw są coraz bardziej niestabilne, krajowe zasoby stają się jednym z filarów suwerenności gospodarczej.
Najpełniej jego stanowisko wybrzmiało w jednym z kluczowych fragmentów przemówienia:
„To dla mnie wielka satysfakcja, że mogę być w miejscu, które daje nadzieję na bardzo poważne przedsięwzięcie i bardzo poważne w przyszłości zyski. Nie tylko liczone w pieniądzach. Miedź jest dziś surowcem absolutnie strategicznym, bo bez niej nie będzie ani energetyki odnawialnej, ani nowoczesnego przemysłu, ani bezpieczeństwa gospodarczego.”
Po zakończeniu wizyty premier dodatkowo podsumował sens inwestycji symbolicznym wpisem w mediach społecznościowych, w którym zasugerował, że Polska ma obowiązek wykorzystywać własne zasoby i realnie wzmacniać swoją pozycję w Europie.
Czytaj też o nowych złożach miedzi w Polsce w artykule Fakty Plus – Polska może mieć jedne z największych złóż miedzi w Europie. Rząd reaguje na raport EY i obniża podatek od wydobycia
Wyzwania techniczne: trzy szyby jednocześnie, technologie zamrażania i ekstremalne głębokości
Za stronę operacyjną inwestycji odpowiada wiceprezes KGHM Zbigniew Bryja. W jego ocenie to jeden z najbardziej skomplikowanych projektów górniczych realizowanych obecnie w Europie. Podczas wizyty w Retkowie zaznaczył:
„Budowa trzech szybów jednocześnie to ogromne wyzwanie operacyjne, wymagające precyzyjnego planowania i doświadczenia całych zespołów.”
Bryja wyjaśnił, że na obecnym etapie KGHM wykorzystuje trzy zestawy wiertnicze, które wykonują otwory badawcze o głębokości około 1370 metrów. Na podstawie pozyskanych próbek geologicznych zostanie opracowana dokumentacja projektowa. Prace te potrwają do 2028 roku, a dopiero po ich zakończeniu ruszą główne roboty związane z głębieniem szybu.
Wiceprezes zwrócił uwagę, że jednym z najtrudniejszych etapów będzie zamrażanie górotworu. To technologia stosowana przy skomplikowanej budowie geologicznej, która pozwala ustabilizować skały na czas drążenia. W warunkach Zagłębia Miedziowego jest to często niezbędne, ponieważ warstwy skalne bywają silnie zawodnione i gęsto spękane.
Bryja wyjaśnił także, że polskie firmy — PeBeKa i Cuprum — posiadają doświadczenie w takich realizacjach. Obie spółki obsługiwały już głębienia w trudnych warunkach hydrogeologicznych i rozwijały techniki zamrażania dla KGHM.
„To inwestycje, które będą kształtować działalność KGHM przez następne dekady.”
Podatek miedziowy do zmiany. KGHM widzi w tym warunek rozwoju
Kwestia podatku od wydobycia niektórych kopalin była jednym z najważniejszych elementów wizyty rządu na budowie szybu Retków. Premier Donald Tusk przypomniał, że danina wprowadzona ponad dekadę temu stała się przez lata jednym z największych obciążeń dla KGHM. W jego ocenie zmiana formuły naliczania podatku ma umożliwić spółce realizację inwestycji rozłożonych nawet na kilkanaście lat, które są niezbędne, aby Polska mogła utrzymać swoją pozycję w europejskim sektorze metali.
Premier wskazywał, że korekta podatku nie jest cofnięciem się państwa z roli właściciela surowców, lecz narzędziem pozwalającym przyspieszyć modernizację infrastruktury górniczej. Tusk podkreślił, że kluczowe jest zrównoważenie interesu budżetu państwa i interesu spółki, bo długoterminowe inwestycje KGHM przyniosą więcej korzyści, niż utrzymywanie dotychczasowego wymiaru podatku:
„Podatek miedziowy był przez lata przytłaczającym ciężarem. Dlatego podjęliśmy decyzję, aby był mniejszym obciążeniem. I jestem otwarty na dalsze rozmowy, by kontekst podatkowy stawał się coraz bardziej korzystny wraz z postępem inwestycji.”
Prezes KGHM Andrzej Szydło podkreślił, że z perspektywy przedsiębiorstwa obniżenie podatku miedziowego jest warunkiem koniecznym, by równolegle prowadzić trzy duże inwestycje szybowe i przygotować całą firmę na kolejne dekady funkcjonowania. Szydło wskazywał, że bez stabilnych i przewidywalnych zasad opodatkowania nie da się utrzymać tempa modernizacji ani podjąć projektów o takiej skali.
Prezes przypomniał również, że KGHM dysponuje zapleczem technologicznym, którego nie ma żadna inna spółka w Europie, i właśnie dlatego inwestowanie w krajowe złoża daje Polsce przewagę na rynku metali krytycznych. W ocenie Szydły obniżka podatku ma bezpośredni wpływ na możliwości inwestycyjne KGHM:
„Posiadamy unikalne kompetencje w górnictwie i hutnictwie. Mogą być atrakcyjne także dla innych państw. Inwestycje w Polsce pozostają naszym priorytetem.”
Szydło podkreślił, że tylko stałe inwestycje w nowe szyby — możliwe dzięki zmianom w systemie podatkowym — pozwolą Polsce utrzymać miejsce w globalnej czołówce producentów miedzi i zabezpieczyć krajowe wydobycie na wiele lat.
Nowe pokłady miedzi w Polsce. Raport EY wskazuje na jedne z największych zasobów w Europie
Największy od lat przełom w polskiej geologii przyszedł wraz z raportem Ernst & Young, który oszacował, że obszary perspektywiczne na zachodzie i południu kraju mogą zawierać nawet 165 milionów ton rud miedzi. Według analityków około 98 milionów ton znajduje się na głębokościach umożliwiających opłacalną eksploatację przy obecnym poziomie technologii. To oznacza, że Polska, obok Chile i Kanady, może wejść do grupy państw dysponujących jednymi z najbogatszych złóż metali nieżelaznych na świecie. Dla krajowej gospodarki to potencjał, który może zmienić tempo inwestycji w sektorze wydobywczym i przeróbczym na całe dekady.
Eksperci EY zwracają uwagę, że nowe złoża położone są dalej na północ i zachód od klasycznego zagłębia miedziowego – w rejonach, które dotąd nie były intensywnie rozpoznawane. Warunki geologiczne są tam wymagające, ale zawartość metalu w rudzie i przewidywana miąższość pokładów sugerują, że obszar ten może czterokrotnie przewyższać znane dotychczas złoża Dolnego Śląska. W praktyce oznaczałoby to możliwość podwojenia krajowego wydobycia, o ile zostaną spełnione dwa kluczowe warunki: rozwój technologii głębokich odwiertów oraz poprawa otoczenia fiskalnego.
To właśnie z powodu tych danych rząd zdecydował się na obniżenie podatku miedziowego. Jak wynika z komunikatu Ministerstwa Finansów, przyjęta 28 października 2025 r. nowelizacja ustawy wprowadza nową formułę obliczania podatku oraz system ulg inwestycyjnych. Od 2026 r. współczynnik korygujący dla miedzi zostanie obniżony do 0,74, a w latach 2027–2028 do 0,68. Dodatkowo, od 2029 r. firmy będą mogły odliczać od podatku część wydatków związanych z poszukiwaniem i dokumentowaniem złóż, budową szybów czy zakupem specjalistycznych maszyn. Rząd tłumaczy, że taka konstrukcja podatku ma pobudzić inwestycje, zwiększyć konkurencyjność i otworzyć drogę do eksploatacji nowych zasobów.
Wprowadzone zmiany będę miały wpływa na wydobycie i przerób miedzi, według EY Polska – mimo ogromnych zasobów – nie wykorzystuje dziś nawet połowy swojego potencjału. Produkcja miedzi rafinowanej spadła z rekordowych 531 tys. ton w 2004 roku do około 441 tys. ton w 2024 roku. Przyczyną były m.in. rosnące koszty eksploatacji, trudniejsze warunki geologiczne i wysokie obciążenia fiskalne. Eksploatowane od lat pola górnicze powoli zbliżają się do kresu naturalnej opłacalności, dlatego inwestycje w nowe obszary są dla branży koniecznością.
Raport EY porównuje Polskę do Norwegii z końca lat 60., kiedy odkrycie złóż ropy na Morzu Północnym doprowadziło do powstania fundamentów dzisiejszej potęgi gospodarczej tego kraju. W opinii ekspertów podobne znaczenie może mieć rozwinięcie polskiego sektora wydobycia miedzi, zwłaszcza jeśli podaż na rynkach globalnych będzie rosła wolniej niż popyt związany z transformacją energetyczną, elektromobilnością i rozwojem technologii obronnych.
Źródła: KPRM, Tusk/FB, KGHM
