Od września 2026 r. obowiązkowa frekwencja w szkołach wzrośnie do 75 proc. Uczniowie zbyt często nieobecni będą nieklasyfikowani i mogą powtarzać rok.
Nowe przepisy o frekwencji w szkołach
Od 1 września 2026 r. w życie wejdzie nowelizacja Prawa oświatowego, która znacząco zmieni zasady dotyczące obecności uczniów. Kluczowe rozwiązanie to podniesienie progu frekwencji z dotychczasowych 50 proc. do 75 proc. obowiązkowej obecności na zajęciach.
MEN wskazuje, że celem jest ograniczenie zjawiska nadmiernych nieobecności i poprawa jakości kształcenia. Zgodnie z przepisami, przekroczenie 25 proc. nieusprawiedliwionych nieobecności w roku szkolnym będzie skutkować nieklasyfikowaniem ucznia.
Dlaczego MEN wprowadza nowe progi?
Resort edukacji podkreśla, że skala absencji staje się coraz poważniejszym problemem. Zdaniem nauczycieli, równie istotna jak liczba nieobecności jest praktyka ich usprawiedliwiania.
– „Rodzice nadmiernie usprawiedliwiają nieobecności. Nie muszą podawać powodu, a to zachęca do zabierania dzieci na urlop w trakcie roku szkolnego”
– powiedziała w rozmowie z „Dziennikiem Gazetą Prawną” Urszula Woźniak, wiceprezes ZNP.
W nowelizacji zapisano, że rodzice będą musieli podać przyczynę nieobecności ucznia. Resort liczy, że obowiązek wyeliminuje nadużycia i zmniejszy liczbę przypadków nieuzasadnionej absencji.
Jak będzie działać system nieklasyfikowania?
Projekt MEN jasno określa dwa kryteria:
- 50 proc. nieusprawiedliwionej absencji w danym miesiącu,
- 25 proc. nieusprawiedliwionej absencji w całym roku szkolnym.
W obu przypadkach uczeń zostaje nieklasyfikowany, co oznacza brak prawa do egzaminu klasyfikacyjnego i ryzyko powtarzania klasy – niezależnie od wyników w nauce.
Jak usprawiedliwiać nieobecności?
Obecnie usprawiedliwienie może wystawić rodzic, opiekun prawny albo pełnoletni uczeń. Forma i termin dostarczenia dokumentu zależą od zapisów w statucie szkoły.
Po wejściu w życie nowych przepisów rodzice będą musieli obowiązkowo wskazać powód nieobecności, co ma ograniczyć masowe usprawiedliwianie lekcji wyjazdami czy przedłużonymi wakacjami.
Czy rodzice zapłacą za nieobecności?
Pojawiły się sugestie, że MEN mógłby wprowadzić opłaty za nieobecność ucznia. Jednak wiceszefowa resortu Katarzyna Lubnauer stanowczo temu zaprzeczyła.
– „Nie ma takiej tradycji i nie ma takich planów. Rodzice mają obowiązek, by ich dziecko realizowało obowiązek szkolny”
– zapewniła w rozmowie z Portalem Samorządowym.
Jak to wygląda w innych krajach?
Polska ograniczy się do nieklasyfikowania ucznia, ale w wielu państwach Europy za absencję grożą realne kary finansowe lub prawne:
- Niemcy – kary pieniężne sięgające nawet 1 000–1 250 euro, w zależności od landu; nieusprawiedliwiona absencja traktowana jest jak wykroczenie.
- Wielka Brytania – rodzice płacą mandaty („penalty notices”) za nieautoryzowane nieobecności; stawki zaczynają się od 60 funtów, a niezapłacone rosną do 120 funtów. W roku szkolnym 2023/24 wystawiono blisko pół miliona takich mandatów.
- Austria – grzywny od 110 do 400 euro, a w skrajnych przypadkach nawet kara więzienia do dwóch tygodni, jeśli uczeń notorycznie opuszcza zajęcia.
- Holandia – rodzice płacą za tzw. „luksusowe absencje” (np. wakacje w trakcie roku szkolnego); kary sięgają 100 euro za każdy dzień.
- Czechy – grzywny do 5 000 CZK dla opiekunów, którzy nie dopilnują obowiązku szkolnego.
- Finlandia – możliwość kar pieniężnych dla rodziców w przypadku chronicznych absencji, choć stosowane są rzadziej niż w Niemczech czy Wielkiej Brytanii.
W porównaniu do tych rozwiązań polska nowelizacja jest łagodniejsza, bo nie przewiduje bezpośrednich grzywien. Zamiast tego stosuje konsekwencję edukacyjną – nieklasyfikowanie.
Konsekwencje dla uczniów i rodziców
Podniesienie progu frekwencji do 75 proc. oznacza:
- obowiązek systematycznego uczestnictwa w lekcjach,
- konieczność rzetelnego usprawiedliwiania absencji,
- wzmocnienie roli szkoły w kontrolowaniu nieobecności.
Nauczyciele spodziewają się, że nowe przepisy zniechęcą do „planowanych” absencji i wyjazdów w trakcie roku szkolnego.
Źródła:
- Dziennik Gazeta Prawna – Rodzice nadmiernie usprawiedliwiają nieobecności. ZNP o problemie absencji uczniów
- Portal Samorządowy – Lubnauer: MEN nie planuje opłat za nieobecność uczniów w szkołach
- Ministerstwo Edukacji Narodowej – Projekt nowelizacji Prawa oświatowego – wyższa frekwencja uczniów
- The Guardian – Fines for parents in England to rise by 33% for children’s unauthorised school absences
- Independent – Half a million fines issued to parents in England for children’s unauthorised absences
- Travel In Your Own Way – European sanctions for taking your children out of school for vacation
- New2NL – The Dutch school attendance law
