Prawie 30 minut bez oddechu pod wodą. Chorwacki freediver Vitomir Maričić ustanowił nowy rekord świata

Chorwacki freediver Vitomir Maričić przez 29 minut i 3 sekundy nie oddychał pod wodą, bijąc rekord świata ustanowiony w 2021 roku.

Rekord świata w Opatiji. 29 minut i 3 sekundy bez oddechu

Człowiek od zawsze próbował oswajać środowiska, do których nie został stworzony. Marzył o lataniu, choć nie ma skrzydeł, i nauczył się pływać, mimo że nie ma płetw ani skrzeli. Woda okazała się jednak środowiskiem znacznie łatwiejszym do „opanowania” niż powietrze. Na tle innych człekokształtnych to właśnie Homo sapiens najlepiej opanował sztukę poruszania się w wodzie – potrafimy całkiem sprawnie pływać i nurkować.

Nie oznacza to jednak, że możemy rywalizować z innymi ssakami wodnymi. W konfrontacji z delfinami, fokami czy wielorybami człowiek nie ma żadnych szans – ich ciała są efektem milionów lat ewolucji w środowisku morskim.

Są jednak wśród nas osobniki, które nie akceptują tych ograniczeń. To z tej potrzeby przesuwania granic w ostatnich dekadach wykształcił się freediving – sport polegający na nurkowaniu na wstrzymanym oddechu. To właśnie w nim padają jedne z najbardziej imponujących rekordów fizjologicznych współczesnego sportu. Jeden z nich zapisano latem 2025 roku w Chorwacji.

14 czerwca 2025 roku w Opatiji, eleganckim adriatyckim mieście położonym u podnóża masywu Učka, nad spokojnymi wodami północnego Adriatyku, padł nowy rekord świata w statycznym wstrzymaniu oddechu pod wodą. Próba odbyła się w basenie hotelu Bristol – miejscu kojarzonym raczej z kurortowym wypoczynkiem niż z ekstremalnym sportem. To właśnie tam chorwacki freediver Vitomir Maričić pozostawał bez oddechu przez 29 minut i 3 sekundy, poprawiając rekord ustanowiony w 2021 roku niemal o pięć minut.

Co oznacza „oxygen-assisted static apnea”?

Termin „oxygen-assisted static apnea” oznacza, że rekord odbył się w dyscyplinie statycznego wstrzymania oddechu, ale z przygotowaniem tlenowym przed zanurzeniem. W praktyce zawodnik oddychał czystym tlenem przez około 10 minut przed zanurzeniem, aby zwiększyć zapasy tlenu w organizmie i opóźnić narastanie dwutlenku węgla – głównego bodźca wywołującego potrzeby oddechowe.

W klasycznej dyscyplinie statycznego wstrzymania oddechu (Static Apnea – STA) zawodnik leży nieruchomo z twarzą zanurzoną w wodzie i próbuje utrzymać bezdech jak najdłużej. W tej formie, bez dodatkowego przygotowania tlenowego, rekord świata wynosi 11 minut i 35 sekund.

Taka forma przygotowania nie jest „oszustwem” – to uznana technika, ale zmienia charakter próby: z testu naturalnych możliwości na bardziej zaawansowaną próbę kontrolowanego manipulowania fizjologią układu oddechowego. Oznacza to, że rekord Maričicia jest specyficzny i różni się zasadniczo od standardowych rekordów AIDA w STA.

Skurcze przepony i granica wytrzymałości

Podczas rekordowej próby organizm Vitomira Maričicia przechodził przez setki mimowolnych skurczów przepony – jednego z najbardziej charakterystycznych i wyniszczających objawów długotrwałego wstrzymania oddechu. Skurcze te nie są efektem braku tlenu, lecz konsekwencją narastającego stężenia dwutlenku węgla (CO₂) we krwi i tkankach. To właśnie CO₂, a nie spadek tlenu, jest głównym sygnałem alarmowym dla mózgu.

Za ten mechanizm odpowiadają chemoreceptory centralne i obwodowe, zlokalizowane m.in. w pniu mózgu i w kłębkach szyjnych. Reagują one na zmiany pH krwi, które obniża się wraz ze wzrostem CO₂. W pewnym momencie mózg wysyła coraz silniejsze impulsy do mięśni oddechowych, próbując wymusić wdech – nawet wbrew świadomej kontroli zawodnika. Przepona zaczyna wtedy kurczyć się rytmicznie i coraz gwałtowniej.

Dla osoby niewytrenowanej pierwsze skurcze przepony pojawiają się zwykle po kilkudziesięciu sekundach i szybko prowadzą do paniki. U zaawansowanych freediverów mogą one trwać kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt minut, stopniowo nasilając się, ale bez utraty kontroli psychicznej. To właśnie tolerowanie narastającego dyskomfortu, a nie „ilość tlenu w płucach”, jest największym wyzwaniem w statycznej apnei.

Jak podkreślają eksperci statyczna apnea jest w praktyce konkurencją neurologiczną, a nie oddechową. Zawodnik musi nauczyć się ignorować jeden z najsilniejszych automatycznych sygnałów organizmu – potrzebę oddychania – bez utraty przytomności i bez uruchomienia reakcji panicznej.

Do tego doświadczenia Maričić nawiązał w osobistym wpisie opublikowanym po rekordzie na Facebooku:

„Danie z siebie wszystkiego wymaga lat praktyki. Większość ludzi nigdy tego nie robi, dlatego nie ma sensu próbować tłumaczyć im to uczucie.”

Freediving jako sport. Podział konkurencji

Freediving to znacznie więcej niż samo wstrzymywanie oddechu. To uznana dyscyplina sportowa, regulowana przez międzynarodowe federacje, przede wszystkim AIDA International oraz CMAS, z jasno określonymi zasadami, procedurami bezpieczeństwa i podziałem na konkurencje. Każda z nich testuje inne zdolności fizjologiczne i psychiczne zawodnika.

W freedivingu nie ma jednej „najtrudniejszej” konkurencji. Są różne formy ekstremum: czas, dystans, głębokość, odporność na ciśnienie oraz zdolność kontroli reakcji organizmu w warunkach niedotlenienia.

Statyczna apneja (Static Apnea – STA)

Statyczna apneja to konkurencja, w której zawodnik stara się jak najdłużej wstrzymać oddech, pozostając w bezruchu. Najczęściej leży na powierzchni wody lub unosi się twarzą zanurzoną w basenie, bez wykonywania jakichkolwiek ruchów.

Jest to jedyna konkurencja freedivingowa, w której:

• nie liczy się dystans ani głębokość,
• wyniki mierzone są wyłącznie czasem bezdechu,
• kluczową rolę odgrywa kontrola reakcji neurologicznych, a nie siła mięśni.

STA uchodzi za najbardziej „mentalną” z konkurencji. To właśnie w niej zawodnicy muszą przez długi czas tolerować skurcze przepony, narastający dyskomfort i sygnały alarmowe wysyłane przez mózg. Rekord Vitomira Maričicia został ustanowiony właśnie w tej kategorii, w wariancie z przygotowaniem tlenowym.

Dynamiczna apneja (Dynamic Apnea – DYN / DNF / DYNB)

Dynamiczna apneja polega na pokonaniu jak najdłuższego dystansu pod wodą na jednym oddechu, zazwyczaj w basenie. W przeciwieństwie do statycznej apnei, tutaj kluczowe znaczenie ma efektywność ruchu i gospodarka energią.

Wyróżnia się kilka odmian tej konkurencji:

• DYN – pływanie z użyciem płetw (często monofinu),
• DNF – pływanie bez płetw, wyłącznie siłą rąk i nóg,
• DYNB – pływanie z dwiema standardowymi płetwami.

Dynamiczna apneja łączy elementy wydolnościowe z techniką pływania. Zawodnik musi poruszać się możliwie ekonomicznie, by nie zużyć tlenu zbyt szybko. Błąd techniczny lub zbyt intensywny ruch może skrócić próbę o dziesiątki metrów.

Sport / Zdrowie

Delfin – BMW wśród stylów pływackich. Nie tylko dla najtwardszych basenowych koksów!

Konkurencje głębokościowe – zejście w pionie

Najbardziej widowiskową i jednocześnie najbardziej ryzykowną częścią freedivingu są konkurencje głębokościowe, w których zawodnik schodzi jak najgłębiej pod wodę i wraca na powierzchnię na jednym oddechu. Tutaj dochodzi dodatkowy czynnik: rosnące ciśnienie, które wpływa na płuca, zatoki, uszy i cały układ krążenia.

Do głównych konkurencji głębokościowych należą:

Constant Weight (CWT)

W konkurencji Constant Weight (CWT) zawodnik schodzi i wynurza się z użyciem płetw lub monofinu, bez zmiany balastu i bez podciągania się po linie. To jedna z najbardziej prestiżowych konkurencji freedivingowych.

CWT wymaga:

• doskonałej techniki pływania w pionie,
• precyzyjnego wyrównywania ciśnienia w uszach i zatokach,
• kontroli tempa, by zachować siły na powrót.

Constant Weight Bi-fins (CWTB)

CWTB to wariant CWT, w którym zawodnik korzysta z dwóch płetw, a nie monofinu. Różnica sprzętowa przekłada się na inną technikę i dynamikę ruchu, dlatego kategoria ta jest liczona oddzielnie.

Constant Weight Without Fins (CNF)

CNF, czyli zejście i wynurzenie bez płetw, uchodzi za jedną z najbardziej wymagających konkurencji fizycznie. Zawodnik porusza się wyłącznie siłą własnych mięśni, często wykonując ruchy przypominające wspinaczkę pod wodą.

CNF testuje:

• siłę mięśniową,
• wytrzymałość,
• perfekcyjną kontrolę oddechu i rytmu pracy ciała.

Free Immersion (FIM)

W konkurencji Free Immersion (FIM) zawodnik nie używa płetw, lecz podciąga się po linie w dół i w górę. Dzięki temu mniejszą rolę odgrywa technika pływania, a większą zdolność adaptacji do ciśnienia i zarządzania energią.

FIM bywa traktowana jako forma pośrednia między konkurencjami technicznymi a stricte fizycznymi.

Variable Weight (VWT) i No Limits (NLT)

Variable Weight (VWT) oraz No Limits (NLT) to najbardziej ekstremalne i specjalistyczne konkurencje freedivingowe, w których zawodnicy korzystają z dodatkowego balastu lub urządzeń wspomagających wynurzenie.

• VWT – zawodnik schodzi z dodatkowym obciążeniem, ale wraca o własnych siłach,
• NLT – zejście i wynurzenie odbywa się z użyciem sprzętu mechanicznego.

To właśnie w tych kategoriach padły najgłębsze zejścia w historii freedivingu, ale są one obarczone największym ryzykiem i rzadko pojawiają się na zawodach masowych.

News / Podróże / Sport

Ultramaraton Badwater 135 zakończony! Mordercze słońce, asfalt 80°C, zero cienia

Różne konkurencje, różne granice organizmu

Każda z konkurencji freedivingowych testuje inną granicę ludzkiego organizmu:

• statyczna apneja – odporność układu nerwowego na hiperkapnię,
• dynamiczna apneja – efektywność ruchu i gospodarkę tlenową,
• konkurencje głębokościowe – zdolność adaptacji do ciśnienia i kontroli fizjologii w pionie.

Rekord Vitomira Maričicia dotyczy tylko jednej z tych kategorii, ale doskonale pokazuje, jak złożonym i wymagającym sportem jest freediving – dalekim od prostego „kto dłużej nie oddycha”.

Rekord człowieka drobnostka w świecie zwierząt

Choć wynik Vitomira Maričicia robi ogromne wrażenie i wyraźnie przesuwa granice ludzkiej kontroli oddechu, nie zmienia podstawowego faktu: człowiek pozostaje organizmem ściśle podporządkowanym biologii. Nawet rekord świata w statycznym wstrzymaniu oddechu bez wspomagania tlenem, wynoszący około 11 minut i 35 sekund, jest efektem wielu lat systematycznego treningu, adaptacji fizjologicznej oraz precyzyjnej kontroli reakcji układu nerwowego. Dla większości ludzi naturalna granica bezdechu kończy się po 30–90 sekundach, gdy rosnący poziom dwutlenku węgla uruchamia niekontrolowany odruch oddychania.

Na tle świata zwierząt człowiek wypada bardzo przeciętnie. Wiele ssaków morskich osiąga lepsze wyniki bez jakiegokolwiek treningu. Delfiny butlonose potrafią wstrzymywać oddech przez kilkanaście minut, a foki i lwy morskie regularnie przebywają pod wodą równie długo podczas codziennych, częstych polowań. Ich przewaga wynika z ewolucyjnych przystosowań: większej pojemności płuc, wysokiego stężenia mioglobiny w mięśniach oraz zdolności do czasowego ograniczania przepływu krwi do mniej istotnych narządów.

Jeszcze wyraźniej różnicę widać w przypadku niektórych wielorybów. Dziobowce Cuviera potrafią pozostawać pod wodą przez ponad trzy godziny i schodzić na głębokości przekraczające 2 tysiące metrów. Człowiek, nawet po intensywnym przygotowaniu i z wykorzystaniem tlenu przed zanurzeniem, bardzo szybko zbliża się do granicy bezpieczeństwa. Ograniczenia te nie wynikają z braku treningu, lecz z fundamentalnych różnic w metabolizmie i gospodarce tlenowej.

Rekord Maričicia nie obala więc biologicznych barier gatunku ludzkiego, lecz pokazuje, jak daleko można je przesunąć dzięki długotrwałemu treningowi i świadomej kontroli reakcji organizmu. To przykład skrajnej adaptacji układu nerwowego i metabolicznego, a nie dowód na „nadludzkie” możliwości.

Rafał Bernasiński