Po 1 listopada polskie nekropolie zmieniają się w wysypiska – nawet 120 000 ton odpadów. Samorządy apelują o rozsądek, ale świadomość ekologiczna nie rośnie.
120 tysięcy ton odpadów po Wszystkich Świętych – skala problemu w Polsce
Po obchodach Wszystkich Świętych i Dnia Zadusznego w Polsce zaczyna się niechlubny sezon – wywożenia śmieci z cmentarzy. Według Stowarzyszenia Polski Recykling, w 2024 roku z polskich nekropolii trafiło do utylizacji nawet 120 000 ton odpadów.
Z danych wynika, że na jeden grób przypada od 3 do 9 kilogramów odpadów, głównie szkła, plastiku i sztucznych kwiatów . Skalę problemu potwierdzają samorządy: tylko w Poznaniu, Katowicach czy Szczecinie służby komunalne wywożą po Wszystkich Świętych setki ton śmieci.
Odpady na cmentarzach w miastach – dane z Poznania, Katowic i Szczecina
W Poznaniu w zeszłym roku z miejskich nekropolii wywieziono około 500 ton odpadów – głównie wypalonych zniczy, doniczek i wiązanek . W Katowicach z cmentarzy komunalnych zebrano ponad 168 ton śmieci, a w Szczecinie – aż 146 ton z jednej nekropolii w ciągu zaledwie kilku dni .
Toruń odnotował wzrost o 300 procent względem innych miesięcy. W 2022 roku tamtejsze MPO zebrało z cmentarzy 997 ton odpadów, w 2023 roku – 1021 ton, a w 2024 już ponad 1049 ton.
– „Znaczna część odpadów to materiały trudne do ponownego przetworzenia – szkło, plastik, metal i ceramika trwale ze sobą połączone”
– tłumaczy Radosław Tyczyński z toruńskiego magistratu, cytowany przez PAP.
Odpady na cmentarzach w miastach – dane z Poznania, Katowic i Szczecina
Zarządcy nekropolii od lat próbują zachęcać odwiedzających do segregacji, ale efekty są mizerne. Jak wynika z raportów samorządów i organizacji ekologicznych, większość odwiedzających wrzuca wszystko do jednego pojemnika, a odpady trafiają do wspólnego strumienia.
Przyczyny są oczywiste:
- brak odpowiednio opisanych kontenerów,
- pośpiech odwiedzających i „efekt tłumu”,
- niska świadomość ekologiczna,
- trudność w rozdzielaniu zniczy złożonych z kilku materiałów.
Z danych Teraz Środowisko wynika, że około 75 000 ton odpadów z cmentarzy to szkło i plastik, a reszta – sztuczne kwiaty, woski i metalowe elementy ozdób – nie nadaje się do recyklingu.
– „W pojemnikach na bioodpady lądują sztuczne wiązanki i znicze. Ludzie kierują się wygodą, nie zasadami segregacji”
– mówi Grzegorz Tkaczyk, prezes PUK Piaseczno w rozmowie z PAP.
Znicze, plastik i parafina – ukryte zagrożenie dla środowiska
Problem nie sprowadza się tylko do braku porządku. Znicze parafinowe i plastikowe elementy dekoracji uwalniają szkodliwe substancje – to realne zagrożenie dla środowiska i zdrowia.
– „Plastik, sztuczne kwiaty, trujące substancje uwalniane przez spalanie parafiny – to wszystko nie służy ani nam, ani planecie”
– przypominają autorzy apelu Unii Metropolii Polskich, Polskiej Rady Ekumenicznej, Związku Gmin Wiejskich RP i Inicjatywy (Nie)zapomniane Cmentarze (Money.pl).
W wielu miastach pojawiły się „zniczodzielnie” – półki lub regały, na których można zostawić znicze nadające się do ponownego użytku. Działają m.in. w Piasecznie, Gdańsku, Wrocławiu i Olsztynie.
– „To proste rozwiązanie realnie ogranicza ilość odpadów i promuje postawy proekologiczne”
– dodaje Tkaczyk, cytowany przez PAP.
Ile kosztuje wywóz śmieci z cmentarzy po Wszystkich Świętych
Wyrzucenie tysięcy ton śmieci kosztuje. Każdego roku samorządy wydają na ten cel miliony złotych – pieniądze pochodzące z opłat śmieciowych. Im więcej odpadów trafia do spalarni i na składowiska, tym większe obciążenie dla mieszkańców.
Według szacunków Polskiego Recyklingu, tylko za wywóz i zagospodarowanie odpadów cmentarnych gminy w 2024 roku zapłaciły ponad 50 mln zł.
Dodatkowo, nieprawidłowa segregacja może kosztować odwiedzających nawet 5 tys. zł. Zgodnie z Ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, nie wolno wyrzucać razem z innymi odpadami zniczy LED, solarnych ani baterii. Mandat wynosi do 500 zł, a w razie uporczywego łamania przepisów – do 5 000 zł.
Jak ograniczyć ilość śmieci po 1 listopada – dobre praktyki
Eksperci podkreślają, że potrzebne są trzy zmiany:
- Lepiej zaprojektowana infrastruktura – więcej i lepiej oznaczonych pojemników, także w mniejszych miejscowościach.
- Edukacja i kampanie lokalne – przypominanie o zasadach segregacji już przed świętem.
- Zmiana mentalności – wybór trwałych, naturalnych dekoracji i ponowne wykorzystanie zniczy.
Kampanie takie jak „Mniej śmieci – więcej pamięci” zachęcają, by zamiast kupować plastikowe wieńce, postawić jeden szklany znicz z naturalnym wkładem, udekorować grób kwiatami z ogrodu i zabrać odpady po wizycie.
Ekologiczne Wszystkich Świętych – pamięć bez plastiku
Cmentarze to miejsca pamięci – ale też test naszej odpowiedzialności. Po 1 listopada natura nie potrzebuje kolejnych ton szkła i plastiku. Wystarczy mniej przedmiotów, a więcej refleksji.
„Niech ten rok będzie początkiem zmian. Pamiętajmy – dla zmarłych najważniejsza jest nasza pamięć, a nie ilość przedmiotów na ich grobach”
– apelują samorządowcy (Money.pl):
Źródła:
- Money.pl – Ponad 100 tys. ton odpadów z cmentarzy. Oto bilans po Wszystkich Świętych
- TVN24 – Polski Recykling: nawet 120 tys. ton odpadów z cmentarzy rocznie
- Teraz Środowisko – Jak segregować odpady po Wszystkich Świętych?
- Samorząd PAP – Cmentarze po Wszystkich Świętych toną w śmieciach
- Onet.pl – 146 ton śmieci z jednego cmentarza po 1 listopada
- Biznes Interia – W dzień Wszystkich Świętych produkujemy 3 mln ton odpadów rocznie
