Liczba pracujących seniorów w Polsce wzrosła o 51,7% w ciągu ostatnich dziewięciu lat, a na koniec 2024 roku wyniosła 872,6 tys. osób.
Dziś coraz częściej spotkamy emerytów przy kasie w sklepie, na sali wykładowej, za kierownicą autobusu albo w biurze projektowym. Taki obraz seniorów wynika z najnowszego raportu ZUS: „Struktura świadczeniobiorców według rodzaju świadczeń i tytułu do ubezpieczenia”. Co sprawia, że osoby z ustalonym prawem do emerytury nie rezygnują z pracy?
Nowe pokolenie emerytów – aktywni, zdrowi, potrzebni
„To nie są starzy ludzie, tylko starsi profesjonaliści” – mówi prof. Bogusława Urbaniak, ekspertka rynku pracy z Uniwersytetu Łódzkiego. W swojej analizie na łamach Zabezpieczenia Społecznego zauważa, że współcześni emeryci posiadają unikalne kompetencje: potrafią pracować zespołowo, są lojalni wobec pracodawcy, potrafią zarządzać sobą w czasie, a co najważniejsze – dysponują zasobem, którego brakuje wielu młodym: doświadczeniem zawodowym i życiowym.
To doświadczenie staje się coraz cenniejsze w rzeczywistości rynku pracy, na którym co roku ubywa osób w wieku produkcyjnym, a fluktuacja zatrudnienia wśród młodszych pracowników się nasila.
„Z demograficznego punktu widzenia, nie stać nas na marnowanie potencjału osób starszych”
– dodaje prof. Urbaniak.
Warto też podkreślić, że wielu emerytów nie wraca do pracy na pełny etat. Często są to formy zatrudnienia elastyczne – zdalne, dorywcze, sezonowe – które pozwalają łączyć aktywność z odpoczynkiem.
Praca to więcej niż pieniądze
W raporcie Dojrzały pracownik na rynku pracy socjolożka Ewa Rzechowska pisze wprost: „Dla wielu osób praca to nie tylko pieniądze, ale sens życia. Zatrzymanie aktywności zawodowej oznaczałoby dla nich stratę tożsamości, izolację społeczną i spadek samooceny”. I choć rosnące koszty życia – inflacja, ceny energii, usług medycznych – rzeczywiście są motywacją dla części seniorów, nie stanowią jedynego powodu ich powrotu do aktywności zawodowej.
Niektórych emerytura po prostu… nudzi. Inni przyznają, że czują się wtedy „niewidzialni”. – „Gdy poszłam na emeryturę, przez dwa miesiące odpoczywałam. Ale potem poczułam, że coś tracę. Lubię ludzi, lubię ruch, a moje doświadczenie nadal się przydaje” – opowiada 68-letnia Elżbieta, była księgowa, dziś pracująca dorywczo w biurze rachunkowym. Takich historii są tysiące.
Seniorzy się uczą – i są otwarci
Z badań wynika, że emeryci są gotowi się uczyć – podejmują kursy, uczestniczą w warsztatach i programach aktywizacyjnych. Szczególną popularnością cieszą się szkolenia z zakresu nowych technologii i kompetencji cyfrowych, które są wymagane nawet w podstawowych zawodach biurowych czy sprzedażowych.
To właśnie otwartość i elastyczność – a nie tylko stan zdrowia – stają się głównym czynnikiem decydującym o zatrudnieniu. Wielu pracodawców zauważa, że „młody duchem” pracownik po sześćdziesiątce jest cenniejszy niż sfrustrowany 30-latek, który zmienia pracę co pół roku.
„Mam 70 lat i jestem informatykiem. Kiedyś uczyłem się z książek, dziś z YouTube’a. I naprawdę da się nadążyć”
– mówi z uśmiechem pan Jan, freelancer z Warszawy.
Demografia mówi jasno: potrzebujemy seniorów
Polska stoi w obliczu poważnych zmian demograficznych. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że do 2050 roku liczba osób w wieku produkcyjnym spadnie o ponad 2 miliony. Już dziś luka pokoleniowa na rynku pracy jest widoczna – szczególnie w zawodach technicznych, edukacyjnych i opiekuńczych.
„Wydłużenie życia nie może oznaczać wydłużenia bierności. Jeśli ludzie chcą i mogą pracować – należy im to umożliwiać”
– podkreśla dr Jan Wiktorowicz, demograf i autor badań nt. rynku pracy osób 50+. Jak zauważa, większość osób po 60. roku życia deklaruje gotowość do pracy, jeśli tylko warunki są godne: odpowiednie godziny, elastyczny grafik, szacunek w zespole, dostęp do opieki zdrowotnej.
Obecnie już prawie 900 tys. emerytów jest aktywnych zawodowo. Jeśli trend się utrzyma, liczba ta może przekroczyć milion w ciągu kilku najbliższych lat.
Pracodawcy zaczynają doceniać
Choć wiele firm jeszcze niedawno patrzyło na wiek jako barierę, sytuacja powoli się zmienia. W obliczu rosnącej rotacji pracowników i trudności z zatrudnieniem młodych osób, seniorzy stają się stabilnym filarem zespołów.
„Starszy pracownik nie tylko pracuje – on często uczy innych, inspiruje i pomaga utrzymać ciągłość procesów w firmie”
– mówi dr Monika Adamczyk z Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jej badania pokazują, że pracujący emeryci wspierają kulturę organizacyjną, są mniej konfliktowi, bardziej lojalni i rzadziej zmieniają miejsce zatrudnienia.
Niektóre firmy, szczególnie w sektorze handlu i usług, zaczynają tworzyć specjalne programy rekrutacyjne dla seniorów. Przykładem może być sieć handlowa Lidl, która wprowadziła elastyczne grafiki i wsparcie szkoleniowe dla osób powyżej 60. roku życia. Podobne inicjatywy prowadzą banki, biblioteki i instytucje kultury.
Nowa umowa społeczna – konieczność czy szansa?
Rząd zapowiada zmiany prawne mające sprzyjać aktywności zawodowej seniorów – m.in. dofinansowanie wynagrodzeń dla pracodawców zatrudniających osoby 60+, preferencje podatkowe oraz programy edukacyjne. Jednak, jak zauważają eksperci, to tylko część układanki.
Potrzebna jest też zmiana kulturowa – odejście od postrzegania emerytury jako końca produktywności, a wieku jako ograniczenia. W wielu krajach Zachodu – m.in. w Niemczech, Holandii i Danii – seniorzy stanowią stałą część rynku pracy, także na stanowiskach menedżerskich, doradczych i eksperckich.
Czy Polska pójdzie tą samą drogą?
Pracujący seniorzy – wsparcie dla rynku pracy
W rzeczywistości społecznej roku 2025 emerytura przestaje być okresem wycofania się z życia zawodowego. Coraz więcej osób mówi: pracuję, bo chcę, nie muszę.
To rewolucja – cicha, ale widoczna. To również sygnał dla instytucji, pracodawców i społeczeństwa, że czas zerwać ze stereotypami, stworzyć system wsparcia i otworzyć się na różnorodność pokoleniową w miejscu pracy.
Być może właśnie seniorzy będą tymi, którzy – paradoksalnie – ożywią polski rynek pracy.
Źródła:
- ZUS (2025). Raport roczny: Struktura świadczeniobiorców według rodzaju świadczeń i tytułu do ubezpieczenia. Stan na 31 grudnia 2024 r.
- Urbaniak, B. (2022). Osłabienie pozycji ludzi starszych na rynku pracy w okresie pandemii 2020–2021: prawda czy fałsz. Zabezpieczenie Społeczne. Teoria, Prawo, Praktyka.
- Rzechowska, E. (2022). Dojrzały pracownik na rynku pracy: Jak zabezpieczyć przed wykluczeniem społecznym osoby 50+.
- Wiktorowicz, J. (2014). Extending working life or retiring? A microeconomic study. Studia Demograficzne, Polska Akademia Nauk.
- Adamczyk, M.D. (2017). Przygotowanie do emerytury w kontekście rozwoju kapitału ludzkiego osób starszych – prezentacja wyników badania BALL – Be Active through Lifelong Learning.
