Tantal i niob – surowce, które napędzają geopolityczne dynamo
Koltan, ruda zawierająca tantal i niob, jest kluczowym składnikiem nowoczesnej elektroniki. Jego wydobycie, skoncentrowane głównie w Demokratycznej Republice Konga (DRK), wiąże się z konfliktami zbrojnymi, wyzyskiem i międzynarodowymi napięciami.
Te minerały, obecne w naszych telefonach, laptopach i samochodach elektrycznych, stały się przedmiotami cichej wojny o kontrolę nad ich zasobami.
Koltan: kluczowy minerał w nowoczesnej technologii
Koltan (skrót od columbite-tantalite) to ruda, z której pozyskuje się tantal i niob – metale o wyjątkowych właściwościach. Tantal charakteryzuje się wysoką odpornością na korozję i zdolnością do pracy w ekstremalnych temperaturach, co czyni go idealnym do produkcji kondensatorów w urządzeniach elektronicznych, takich jak smartfony, laptopy czy samochody elektryczne. Niob znajduje zastosowanie w produkcji stali nierdzewnej i superstopów używanych w lotnictwie i energetyce.
Według danych US Geological Survey, Demokratyczna Republika Konga posiada około 40% światowych zasobów koltanu, co czyni ją kluczowym graczem na rynku tych surowców.
Konflikt w DRK: wojna o minerały
Wschodnie regiony DRK, bogate w koltan, są areną brutalnych konfliktów zbrojnych. Grupa rebeliantów M23, wspierana przez Rwandę, przejęła kontrolę nad kopalniami w regionie Kiwu, w tym nad największą kopalnią koltanu w Rubaya. Według raportu Reuters, M23 generuje około 800 000 dolarów miesięcznie z podatków nałożonych na wydobycie koltanu, co finansuje dalsze działania zbrojne.
Eksperci ONZ ostrzegają, że dochody z nielegalnego handlu koltanem napędzają przemoc i destabilizują region.
„Dochody z koltanu są głównym źródłem finansowania dla grup zbrojnych w DRK”
– stwierdza raport ONZ.
Międzynarodowa gra o koltan: Chiny kontra USA
Chiny, jako największy konsument tantalu, od lat inwestują w afrykańskie kopalnie, starając się zabezpieczyć dostawy tego surowca. Według Le Monde, Pekin jest oskarżany o wspieranie nielegalnego wydobycia koltanu w DRK poprzez pośredników w Rwandzie.
Z kolei Stany Zjednoczone dążą do uniezależnienia się od chińskich dostaw. Frank Fannon, były zastępca sekretarza stanu USA ds. zasobów energetycznych, w rozmowie z Reuters stwierdził:
„Chiny od lat prowadzą cichą wojnę ze Stanami Zjednoczonymi. To wojna nie prowadzona przy użyciu pocisków i kul, ale minerałów i rafinerii.”
Koltan w naszych urządzeniach: etyczne dylematy
Mimo międzynarodowych regulacji, takich jak amerykańska ustawa Dodd-Frank, koltan z konfliktowych regionów nadal trafia do łańcuchów dostaw firm technologicznych. Ustawa Dodd-Frank, a dokładnie jej sekcja 1502, została przyjęta w 2010 roku i nakłada na amerykańskie spółki giełdowe obowiązek ujawniania, czy w ich produktach znajdują się minerały konfliktowe pochodzące z Demokratycznej Republiki Konga lub krajów sąsiednich. Celem jest ograniczenie finansowania konfliktów zbrojnych przez nielegalny handel surowcami.
W grudniu 2024 roku rząd DRK złożył skargi karne przeciwko Apple w Europie, oskarżając firmę o korzystanie z koltanu pochodzącego z nielegalnych źródeł. Apple zaprzecza zarzutom, twierdząc, że stosuje audyty i certyfikacje dostawców.
Organizacje pozarządowe, takie jak Enough Project, apelują do konsumentów o większą świadomość i nacisk na firmy w kwestii etycznego pozyskiwania surowców.
Wpływ na środowisko i społeczności lokalne
Wydobycie koltanu w DRK odbywa się często w prymitywnych warunkach, bez odpowiednich zabezpieczeń, co prowadzi do degradacji środowiska i zagrożeń dla zdrowia górników. Wiele kopalni działa nielegalnie, a praca dzieci jest powszechna. Dodatkowo, działalność górnicza prowadzi do wylesiania i zanieczyszczenia wód, zagrażając lokalnym ekosystemom.
Co możemy zrobić jako konsumenci?
- Świadome zakupy: Wybieraj produkty od firm, które deklarują etyczne pozyskiwanie surowców i przejrzystość łańcucha dostaw.
- Recykling elektroniki: Oddawaj zużyty sprzęt elektroniczny do punktów recyklingu, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na nowe surowce.
- Edukacja i presja: Wspieraj organizacje działające na rzecz etycznych łańcuchów dostaw i dziel się wiedza z innymi.
, wiąże się z konfliktami zbrojnymi, wyzyskiem i międzynarodowymi napięciami.){kind=link}