Nowy etap presji wobec Kremla. Unia Europejska przyjmuje najbardziej kompleksowy pakiet sankcji od miesięcy
Ambasadorowie państw członkowskich UE porozumieli się w sprawie 17. pakietu sankcji wobec Rosji. Nowe retorsje, uzgodnione 14 maja, obejmą między innymi rosyjską „flotę cieni” transportującą ropę, sędziów i prokuratorów odpowiedzialnych za represje wobec opozycjonistów oraz firmy omijające sankcje. Pakiet ma zostać formalnie zatwierdzony przez ministrów spraw zagranicznych UE 20 maja 2025 roku.
Flota cieni pod europejską blokadą
Jednym z najważniejszych punktów 17. pakietu sankcji jest objęcie retorsjami ponad 200 rosyjskich jednostek pływających, zaliczanych do tzw. „floty cieni”. Te statki, zwykle wyeksploatowane i pozbawione międzynarodowego nadzoru technicznego, są wykorzystywane przez Rosję do eksportu ropy z pominięciem pułapu cenowego ustalonego przez G7. Komisja Europejska ostrzega również, że wiele z tych jednostek stwarza poważne zagrożenie ekologiczne i może być wykorzystanych do operacji sabotażowych, m.in. wobec podmorskich kabli i infrastruktury energetycznej.
„Zamykanie portów dla floty cieni to nie tylko kwestia bezpieczeństwa energetycznego, ale też środowiskowego”
– powiedziała komisarz ds. transportu Adina Vălean. (Europa.eu)
Sędziowie reżimu i nowe przepisy po śmierci Nawalnego
UE wykorzystuje również nowe przepisy przyjęte po śmierci Aleksieja Nawalnego, by nałożyć sankcje personalne na 20 rosyjskich sędziów i prokuratorów. Chodzi o osoby odpowiedzialne za sfabrykowane procesy i wydawanie wyroków w sprawach opozycjonistów – Nawalnego oraz Władimira Kara-Murzy. Ten ostatni został skazany na 25 lat kolonii karnej, ale odzyskał wolność w wyniku wymiany więźniów w 2024 roku.
„To sankcje symboliczne i jednocześnie praktyczne – uderzają w fundamenty represyjnego systemu sądowniczego Putina”
– skomentowała wiceszefowa KE Věra Jourová.
Firmy z Turcji, Emiratów i Wietnamu na czarnej liście
Pakiet zawiera również czarną listę 30 firm z państw trzecich, które – według UE – świadomie pomagają Rosji obchodzić dotychczasowe sankcje. Komisja wskazuje m.in. na dostawy technologii podwójnego zastosowania, komponentów do dronów i układów scalonych. Na liście znajdują się przedsiębiorstwa z:
- Rosji,
- Turcji,
- Serbii,
- Uzbekistanu,
- Wietnamu,
- Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
„Dostarczanie Rosji technologii wojskowej przez podmioty spoza UE to jawne łamanie ducha sankcji. Europa odpowiada”
– powiedział Didier Reynders, komisarz ds. sprawiedliwości UE.
Według „Ukrinformu” ukraińskie służby przekazały Brukseli szczegółowe dane wywiadowcze na temat powiązań niektórych firm z sektorem zbrojeniowym Rosji. (Ukrinform.net)
Jak przebiegały rozmowy?
Rozmowy nad 17. pakietem trwały niemal cztery tygodnie. Według źródeł „Politico” i agencji Bloomberg, największe kontrowersje dotyczyły sankcji wobec firm spoza UE oraz zakresu ograniczeń wobec sektora energetycznego. Ostatecznie kompromis osiągnięto 13 maja wieczorem na poziomie Coreper II – zespołu ambasadorów państw członkowskich przy Radzie UE.
„Niektóre państwa, jak Węgry, tradycyjnie wyrażają wątpliwości, ale w tym przypadku udało się przekonać wszystkich co do konieczności zwiększenia presji”
– powiedział anonimowy unijny dyplomata dla PAP.
W pakiecie nie znalazły się ostatecznie postulowane przez Litwę i Polskę sankcje na rosyjski gaz LNG – temat ma powrócić w 18. pakiecie, nad którym prace już trwają.
Kontekst polityczny i międzynarodowy: presja w momencie możliwego przełomu
Decyzja o przyjęciu 17. pakietu sankcji wobec Rosji zapadła w kluczowym momencie dla międzynarodowej dyplomacji. W ostatnich tygodniach coraz częściej pojawiają się sygnały o możliwym rozpoczęciu negocjacji między Rosją a Ukrainą. Choć oficjalne stanowiska stron pozostają nieugięte, rozmowy kuluarowe, w tym nieformalne spotkania dyplomatów USA, UE, Chin i krajów Globalnego Południa, sugerują, że może dojść do próby wypracowania „ram porozumienia” w drugiej połowie roku.
W tym kontekście nowy pakiet sankcji może pełnić podwójną rolę: z jednej strony jest realnym uderzeniem w rosyjską zdolność prowadzenia wojny, z drugiej – wzmacnia pozycję przetargową Ukrainy, która może przystępować do rozmów z silnym wsparciem Zachodu.
Ważne jest także tło polityczne po stronie amerykańskiej. W maju 2025 roku administracja prezydenta USA ogłosiła tzw. „nowy pakiet wsparcia dla Europy Środkowo-Wschodniej”, który obejmuje nie tylko zwiększone dostawy uzbrojenia dla Ukrainy, ale także cyberobronę, współpracę wywiadowczą i wsparcie technologiczne dla państw frontowych NATO. To pokazuje, że mimo wewnętrznych podziałów, USA nie wycofują się z aktywnej roli w konflikcie.
„Stany Zjednoczone pozostaną niezłomnym partnerem Ukrainy. Kreml nie może liczyć na nasze zmęczenie”
– podkreślił sekretarz stanu Antony Blinken podczas konferencji w Waszyngtonie 10 maja 2025 r. (state.gov).
Jednocześnie USA wyraźnie sygnalizują, że będą wspierać wysiłki zmierzające do „realistycznych rozmów pokojowych” pod warunkiem zachowania integralności terytorialnej Ukrainy. W podobnym tonie wypowiadają się unijni dyplomaci, którzy nie wykluczają roli UE jako gwaranta ewentualnych porozumień pokojowych.
Nowe sankcje mogą więc nie tylko osłabić Rosję, ale także pokazać, że Zachód nie zamierza negocjować pod presją Moskwy – to strategiczne zagranie, które ma budować przewagę dyplomatyczną jeszcze przed rozpoczęciem rozmów pokojowych.
Źródła:
- PAP / Business Insider Polska – Kolejny pakiet sankcji uderzy w Rosję. Jest zgoda krajów UE
- EEAS – Europejska Służba Działań Zewnętrznych – Russia’s aggression against Ukraine: EU adopts 17th package of sanctions
- Komisja Europejska – Statement by President von der Leyen on the 17th sanctions package
- Ukrinform – ЄС запровадив 17-й пакет санкцій проти Росії: деталі та наслідки
- Interfax-Ukraina – Зеленський: Пакет санкцій ЄС — це жест солідарності з Україною
- U.S. Department of State – Remarks by Secretary Antony J. Blinken at the U.S.-EU Ministerial Meeting – May 2025
- Politico Europe – EU envoys seal deal on 17th Russia sanctions package after weeks of haggling
- Bloomberg – EU Targets Russia’s Shadow Fleet in Sweeping New Sanctions Package
