Prof. Marcin Zajenkowski z Uniwersytetu Warszawskiego został laureatem prestiżowej, a zarazem nietypowej nagrody Ig Nobla 2025 w dziedzinie psychologii. Wyróżnienie przyznano za badania nad tym, jak pochwała za inteligencję potrafi wywoływać chwilowy narcyzm i wpływać na samoocenę człowieka. Współautorem pracy jest prof. Gilles Gignac z University of Western Australia.
Ig Nobel 2025 – nagroda psychologiczna dla polskiego badacza
Ig Noble to humorystyczne odpowiedniki Nagród Nobla, które przyznaje się za prace naukowe z pozoru zabawne, ale mające głębszy sens. Organizatorzy podkreślają, że nagradzane odkrycia „najpierw śmieszą, a potem skłaniają do myślenia”.
Uniwersytet Warszawski przypomniał w komunikacie prasowym, że wszystkie badania uhonorowane Ig Noblem mają realną wartość naukową. Zawsze są publikowane w recenzowanych czasopismach, a ich komiczny charakter jest jedynie dodatkowym atutem.
Uroczystość wręczenia Ig Nobli 2025 odbyła się w nocy z czwartku na piątek w Bostonie. W dziedzinie psychologii nagrodzeni zostali: prof. dr hab. Marcin Zajenkowski z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. Gilles Gignac z University of Western Australia.
Badania nad narcyzmem i inteligencją – dlaczego pochwała działa jak narkotyk?
Prof. Zajenkowski od lat prowadzi badania nad narcyzmem i inteligencją. W rozmowie z serwisem naukawpolsce.pl przyznał, że był zaskoczony, kiedy otrzymał wiadomość o nagrodzie. Początkowo miał wątpliwości, bo Ig Noble kojarzył mu się wyłącznie z czymś humorystycznym.
– Gdy zacząłem więcej czytać o tej nagrodzie, zauważyłem, że kluczowe jest tu pojęcie dystansu do siebie. To do mnie pasuje. Poza tym to nagroda za rzeczywiste badania, opublikowane w znaczących czasopismach. Na gali obecni są prawdziwi nobliści, a laureaci udzielają wywiadów w „Nature”. Humorystyczny aspekt jest jedynie dodatkowym atutem
– mówił naukowiec.
Eksperyment z testem IQ – jak pochwała wpływa na chwilowy narcyzm?
Profesorowie Zajenkowski i Gignac opublikowali swoje badania w czasopiśmie „Intelligence”. Analizowali tam wpływ informacji zwrotnej o poziomie inteligencji na chwilowy poziom narcyzmu.
Badanie przeprowadzono na 361 osobach. Każdy uczestnik rozwiązał test IQ, a następnie losowo przekazano mu informację, że jego wynik jest powyżej średniej lub poniżej średniej.
- Osoby, które usłyszały, że są ponadprzeciętnie inteligentne, zaczynały mocniej wierzyć we własną mądrość, czuły się wyjątkowe i doświadczały wzrostu narcystycznej wielkościowości.
- Ci, którym powiedziano, że wypadają gorzej, tracili pewność siebie – zarówno w ocenie własnej inteligencji, jak i w poczuciu wyjątkowości.
Jak podkreślił badacz, osoby z wyraźnymi cechami narcystycznymi były bardziej odporne na negatywne informacje. To może sugerować, że narcyzm działa jak tarcza ochronna przed krytyką.
nowej karcie)”>
Inteligencja i narcyzm – śmieszne i poważne wnioski
Prof. Zajenkowski wskazał, że w tych badaniach może bawić połączenie dwóch pojęć: inteligencji i narcyzmu.
– Pokazaliśmy, że mówiąc komuś, że jest inteligentny (albo przeciwnie), możemy wpływać na jego samoocenę, poczucie wyjątkowości i chwilowy narcyzm
– wyjaśniał.
Dodał, że to, co myślimy o własnej inteligencji, oddziałuje na nasze samopoczucie, motywację i sposób działania – niezależnie od tego, jak mądrzy jesteśmy w rzeczywistości. Badania mają więc konsekwencje poważniejsze niż tylko wywoływanie uśmiechu.
Narcyzm u dzieci – wpływ rodziców i wychowania
Badacz zajmuje się również tematyką narcyzmu u dzieci. Jak tłumaczy, każda cecha osobowości ma pewne podłoże genetyczne, ale na narcyzm silnie wpływa również wychowanie.
– Analizuję, jak rodzice postrzegają inteligencję dzieci, nawet ośmioletnich, i jak to przekłada się na ich poziom narcyzmu. Oczywiście dla każdego rodzica jego dziecko jest wyjątkowe. Ale jeśli buduje się w nim obraz pozbawiony słabości, można wzmacniać w nim przekonanie o wielkości, które nie wynika z realnych osiągnięć
– mówił prof. Zajenkowski.
Słowa mają znaczenie – ostrożnie z etykietkami o inteligencji
Przy okazji nagrody badacz przypomniał, jak ważne jest odpowiedzialne mówienie o inteligencji.
– Nasze wyniki pokazują, że powiedzenie komuś, że jest mało inteligentny, może wzbudzić poczucie wyższości u innych i prowadzić do szerszych konsekwencji społecznych. Dlatego warto być ostrożnym w ocenianiu innych
– podkreślił.
Narcyzm – dynamicznie badany obszar psychologii
Na zakończenie prof. Zajenkowski zaznaczył, że choć narcyzm jako konstrukt psychologiczny znany jest od około stu lat, dopiero w ostatnich dwóch dekadach badania nad nim nabrały tempa.
– To obszar, w którym nadal można wiele odkryć. Dlatego się nim zajmuję
– podsumował.
Źródło: naukawpolsce.pl
