Festiwal Wisły 2025 zapowiada się jako największy w historii i najbogatszy programowo zlot łodzi rzecznych w Europie. Od 8 do 17 sierpnia mieszkańcy i turyści będą mogli podziwiać ponad sto tradycyjnych jednostek rzecznych, uczestniczyć w warsztatach rzemieślniczych, inscenizacjach historycznych i festynach regionalnych w ośmiu miastach wzdłuż Wisły.
Organizatorzy zapowiadają ponad 220 wydarzeń towarzyszących, spektakularny finał w Grudziądzu oraz nowości: replikę monety Kopernika, opowieści kupca korzennego, a także prezentację planów stworzenia szkutni we Włocławku – pierwszego w Polsce ośrodka budowy łodzi wiślanych inspirowanego duńskim Roskilde.
Co to jest Festiwal Wisły i skąd się wziął?
Festiwal Wisły to cykliczne wydarzenie kulturalno-edukacyjne odbywające się od 2017 roku w województwie kujawsko-pomorskim, które przywraca pamięć o rzece jako drodze transportowej, przestrzeni kulturowej i miejscu życia codziennego dawnych pokoleń Polaków.
Co roku setki flisaków, rzemieślników, rekonstruktorów historycznych i muzyków bierze udział w rejsie tradycyjnymi jednostkami wzdłuż Wisły, organizując w portach liczne wydarzenia dla lokalnych społeczności.
– Wisła była kiedyś kręgosłupem kraju. Miała znaczenie gospodarcze, militarne, społeczne. Naszą misją jest jej przywrócenie jako przestrzeni żywej, nie muzealnej.
– mówi Marcin Karasiński, dyrektor festiwalu (PAP).
Rekordowa skala wydarzenia – 8 miast, 160 kilometrów Wisły, 7 przystanków na trasie rzecznych atrakcji
Festiwal Wisły 2025 imponuje nie tylko liczbą atrakcji, ale także rozmiarem geograficznym. Tegoroczna edycja obejmuje aż osiem miast i miejscowości położonych wzdłuż środkowego biegu Wisły w województwie kujawsko-pomorskim. W sumie łodzie uczestniczące w festiwalu przepłyną ponad 160 kilometrów królowej polskich rzek, zatrzymując się w wybranych punktach na wydarzenia plenerowe, koncerty, warsztaty i pokazy.
To wyjątkowa forma wędrownego święta rzecznego, która łączy społeczności lokalne i przywraca żywotność miastom niegdyś ściśle związanym z Wisłą. Oto jak wygląda tegoroczna trasa:
1. Włocławek – 8 sierpnia (inauguracja Festiwalu)
To tutaj tradycyjnie rozpoczyna się Festiwal Wisły. Włocławek, z bogatymi tradycjami rzecznymi i przemysłowymi, przygotowuje wyjątkowe wydarzenia otwierające imprezę. Oprócz widowiskowej parady łodzi na Wiśle, zaplanowano tu koncerty plenerowe, pokazy flisackie oraz prezentację „Projektu Szkutnia” – ambitnej inicjatywy budowy tradycyjnych jednostek rzecznych na wzór duńskiego Roskilde.
Włocławskie bulwary staną się centrum kultury nadwiślańskiej – z targami rzemieślników, degustacjami regionalnej kuchni i licznymi atrakcjami edukacyjnymi dla dzieci.
2. Włęcz i okolice – 9–10 sierpnia
Choć Włęcz to mniejsza miejscowość, zyskała w ostatnich latach uznanie jako jedno z najbardziej klimatycznych miejsc na rzecznej mapie festiwalu. Tutejszy przystanek będzie miał bardziej kameralny i warsztatowy charakter – zaplanowano tu m.in. spotkania z flisakami, zajęcia dla dzieci i młodzieży (budowanie modeli łodzi, plecenie lin), a także prezentacje tradycyjnego sprzętu rzecznego.
Dla lokalnych społeczności to także szansa na pokazanie własnych tradycji kulinarnych i rękodzielniczych.
3. Toruń – 11–13 sierpnia
Toruń, perła gotyckiej architektury i miasto Mikołaja Kopernika, od lat jest jednym z głównych punktów festiwalu. To tutaj rzeka i miasto zawsze tworzyły wspólne tętno życia – dawniej spławiano tu towary, a dziś organizuje się tu największy jarmark rzeczno-historyczny podczas całej trasy.
W programie toruńskiego etapu znajdują się m.in.:
- widowiskowe parady łodzi z iluminacją nocną,
- pokazy rekonstrukcyjne przy ruinach zamku krzyżackiego,
- warsztaty piernikarskie i opowieści kupca korzennego, który zdradzi, jak przyprawy i Wisła wpłynęły na sławę toruńskich słodkości,
- koncerty folkowe i muzyki świata na Bulwarze Filadelfijskim.
4. Chełmno i Świecie – 14–15 sierpnia
Chełmno, znane jako „miasto zakochanych”, i Świecie, z imponującym zamkiem krzyżackim – to kolejne przystanki, gdzie festiwal połączy tradycję z rekreacją.
W Chełmnie odbędą się wydarzenia poświęcone historii miłości i flisackich zwyczajów związanych z zaręczynami i ślubami. Planowane są też spływy rekonstruktorów historycznych w strojach z epoki.
W Świeciu uczestnicy będą mogli zobaczyć pokazy walk rzecznych, prezentację uzbrojenia z epoki XVII wieku i wziąć udział w nocnym widowisku teatralnym przy zamku.
5. Dragacz – 16 sierpnia
Ten przystanek ma bardziej lokalny, sąsiedzki charakter, ale nie brakuje tu klimatu. Dragacz, z malowniczymi zakolami Wisły, zapewni uczestnikom festiwalu chwilę wytchnienia – z piknikową atmosferą, stoiskami edukacyjnymi, koncertami lokalnych zespołów i spotkaniami z mieszkańcami.
To tu będzie można usiąść z flisakami przy wspólnym stole, posłuchać gawęd o rzece i dowiedzieć się, jak kiedyś wyglądało życie codzienne nad wodą.
6. Grudziądz – 17 sierpnia (wielki finał)
Grudziądz po raz pierwszy będzie gospodarzem finału Festiwalu Wisły i od razu zapowiada się niezapomniany spektakl. Na tle słynnej panoramy spichlerzy rzecznych odbędzie się multimedialne widowisko światło – woda – dźwięk z udziałem kilkudziesięciu jednostek rzecznych.
Ale to nie wszystko – w Grudziądzu:
- zaprezentowana zostanie replika szeląga toruńskiego, wybita na oczach publiczności,
- odbędą się pokazy rzemiosła menniczego i wykłady o traktacie monetarnym Kopernika,
- planowany jest koncert finałowy z udziałem muzyków z całej Polski.
Dyrektor festiwalu zapowiada:
– To będzie spektakl, który zamknie całą rzeczno-historyczną opowieść. Na tle Wisły, pod rozgwieżdżonym niebem, wśród świateł i muzyki, uczestnicy i widzowie doświadczą prawdziwej magii tej rzeki.
Atrakcje dla wszystkich: łodzie, jedzenie, edukacja, koncerty
Program festiwalu obejmuje aż ponad 220 punktów. Oto niektóre z nich:
Parady i rejsy tradycyjnymi łodziami
Replikami dawnych galarów, szkuty i batów będzie można nie tylko popłynąć, ale również dotknąć ich od środka – wejść na pokład, poznać konstrukcję, porozmawiać z flisakami.
Warsztaty i pokazy rzemiosła
Na licznych stoiskach edukacyjnych pokazane będzie:
- plecenie lin,
- budowa łodzi drewnianych,
- szycie żagli,
- produkcja beczek i skrzyń flisackich,
- warsztaty kowalskie i garncarskie.
Dziedzictwo kulinarne
Każde miasto przygotuje stoiska z lokalną kuchnią nadwiślańską – m.in. ryby wędzone, żur kujawski, chleb na zakwasie, domowe konfitury, piwa rzemieślnicze i oczywiście pierniki toruńskie.
Inscenizacje i koncerty
Na trasie zaplanowano m.in.:
- inscenizację bitwy flisaków z czasów Potopu szwedzkiego,
- nocne pokazy teatru ognia,
- koncerty muzyki folkowej i ludowej,
- spotkania z rekonstruktorami historycznymi.
Nowość: Mikołaj Kopernik i szeląg toruński
Rzecznik prasowy festiwalu Jacek Kiełpiński ogłosił, że w tym roku motywem przewodnim będą postaci historyczne związane z rzeką, w tym Mikołaj Kopernik – nie tylko astronom, ale także ekonomista.
– W Grudziądzu opublikowano jego traktat monetarny, w którym sformułował zasadę, że „gorszy pieniądz wypiera lepszy”. Z tej okazji wybita zostanie pamiątkowa moneta – szeląg toruński – którą każdy będzie mógł zabrać do domu.
Włocławek jak Roskilde: Projekt Szkutnia rusza z inicjatywą
Pomysł stworzenia we Włocławku ośrodka budowy tradycyjnych łodzi rzecznych nie wziął się znikąd. Jego bezpośrednią inspiracją jest duńskie Roskilde, miasto położone nad fiordem w północno-wschodniej Zelandii, około 30 kilometrów od Kopenhagi. To właśnie tam w latach 60. XX wieku dokonano jednego z najważniejszych odkryć archeologii morskiej w Europie.
Podczas prac pogłębiarskich w zatoce Roskilde odnaleziono wraki pięciu wikińskich statków, zatopionych w średniowieczu celowo, by zablokować dostęp do miasta. Znalezisko okazało się bezcenne: pochodziło z XI wieku i obejmowało zarówno jednostki bojowe, jak i handlowe. Zamiast trafić do magazynów muzealnych, Duńczycy postanowili oddać im życie.
Tak powstało Vikingeskibsmuseet – Muzeum Łodzi Wikingów, które dziś pełni funkcję nie tylko ekspozycji, ale żywego ośrodka badań, edukacji i rekonstrukcji historycznej. W specjalnej strefie szkutniczej na świeżym powietrzu – tuż nad brzegiem fiordu – odwiedzający mogą obserwować lub samodzielnie uczestniczyć w tradycyjnym procesie budowy łodzi, z użyciem autentycznych narzędzi i materiałów. Co ważne, budowane tam repliki nie służą wyłącznie celom wystawienniczym – są wodowane, testowane i pływają po Morzu Bałtyckim, uczestnicząc w rejsach eksperymentalnych i edukacyjnych.
Roskilde przyciąga dziś ponad 100 tysięcy turystów rocznie, a muzeum współpracuje z dziesiątkami instytucji na całym świecie – od uniwersytetów, przez centra archeologii morskiej, po fundacje żeglarskie. To przykład nowoczesnego podejścia do dziedzictwa, które nie ogranicza się do ochrony zabytków, ale aktywnie włącza społeczność i turystów w proces odtwarzania historii.
– To właśnie w Roskilde zrozumieliśmy, że łódź tradycyjna może być kluczem do edukacji, lokalnej tożsamości i nowoczesnej turystyki
– mówi Jacek Kiełpiński z Festiwalu Wisły w rozmowie z PAP.
– Włocławek ma szansę stać się polskim odpowiednikiem Roskilde, bo Wisła ma równie bogatą historię rzeczną, a jednostki, które kiedyś po niej pływały, są absolutnie unikalne w skali Europy.
Wisła znów żyje – wielki powrót do rzeki
– Wraca moda na Wisłę
– mówi Karasiński (PAP).
– Zaczynają działać kąpieliska, przystanie, wypożyczalnie łodzi. W miastach takich jak Toruń, Płock czy Warszawa organizowane są pikniki rzeczne, rejsy, regaty. Wisła staje się znowu obecna w życiu codziennym Polaków.
Organizatorzy chcą, by festiwal nie tylko przypominał przeszłość, ale inspirował przyszłość: rekreację wodną, turystykę i edukację rzeczną.
Festiwal Wisły 2025 – informacje praktyczne
- Wstęp na wydarzenia jest bezpłatny
- Rejsy łodziami odbywają się po wcześniejszej rejestracji lub w kolejkach
- Dzieci mile widziane – przygotowano osobne strefy rodzinne i edukacyjne
- W każdej lokalizacji będzie działać stoisko informacyjne, punkty gastronomiczne i toalety
- Szczegóły programu: [oficjalna strona festiwalu] (dodaj link po publikacji)
