Od czasów II wojny światowej lotniskowce były symbolem potęgi militarnej Stanów Zjednoczonych. Obecnie, w 2025 roku, US Navy nadal dysponuje największą flotą lotniskowców na świecie, ale rosnące zagrożenia ze strony Chin i Rosji, a także rozwój nowoczesnych technologii przeciwrakietowych, stawiają pytanie – czy supercarriers nadal mają sens?
Flota amerykańskich lotniskowców w 2025 roku
Obecnie US Navy operuje 11 lotniskowcami klasy Nimitz i Gerald R. Ford. Te gigantyczne jednostki napędzane reaktorami jądrowymi stanowią rdzeń sił projekcji mocy USA na całym świecie.
Najnowocześniejszym i najbardziej zaawansowanym technicznie lotniskowcem jest USS Gerald R. Ford (CVN-78), pierwszy okręt nowej klasy, który zastępuje wysłużone jednostki klasy Nimitz. Posiada on m.in.:
- Elektromagnetyczny system katapultowania samolotów (EMALS) zamiast tradycyjnych parowych katapult.
- Zaawansowany system radaru i zarządzania ruchem powietrznym, który poprawia zdolności operacyjne.
- Nowoczesne systemy walki elektronicznej, zwiększające przeżywalność na polu walki.
Amerykańska flota planuje wprowadzenie co najmniej 10 lotniskowców klasy Gerald R. Ford, ale ich koszt – ponad 13 miliardów dolarów za jednostkę – budzi kontrowersje.
Nowe zagrożenia dla lotniskowców
Chiny i Rosja rozwijają technologie mające na celu eliminację supercarriers jeszcze przed ich wejściem do walki. Nowoczesne systemy rakietowe, okręty podwodne i hipersoniczne pociski balistyczne mogą znacząco osłabić dominację amerykańskich lotniskowców.
Chińskie zagrożenia dla amerykańskich supercarriers
Pekin od lat intensywnie rozwija swój arsenał „carrier killers” – pocisków zdolnych do neutralizacji lotniskowców:
DF-21D – balistyczny pocisk przeciwokrętowy średniego zasięgu o zdolności rażenia celów na dystansie 1500 km.
DF-26 – balistyczny pocisk dalekiego zasięgu (do 4000 km), często określany jako „Guam killer”, ponieważ może zagrozić amerykańskim bazom na Pacyfiku.
H-6K – chiński bombowiec dalekiego zasięgu zdolny do przenoszenia rakiet hipersonicznych.
Kiedy lotniskowce zawiodły? Przypadki przechytrzenia ich obrony
Lotniskowce to potężne narzędzia projekcji siły, jednak historia wielokrotnie pokazała, że ich obrona może zostać przechytrzona. Od ćwiczeń wojskowych po rzeczywiste incydenty – poniżej przedstawiamy przykłady, kiedy potencjalni przeciwnicy zdołali ominąć systemy obronne amerykańskich supercarriers.
1. Szwedzka łódź podwodna Gotland „zatapia” USS Ronald Reagan (2005)
Jeden z najbardziej znanych przypadków, w którym amerykański lotniskowiec został „zniszczony” podczas ćwiczeń, miał miejsce w 2005 roku. Podczas manewrów na Pacyfiku szwedzka łódź podwodna klasy Gotland z napędem spalinowo-elektrycznym zdołała bez wykrycia przedostać się do amerykańskiej grupy bojowej lotniskowca USS Ronald Reagan i „zatopić” go w symulowanym ataku torpedowym.
Co było kluczowe?
- Gotland jest wyjątkowo cicha dzięki napędowi niezależnemu od powietrza (AIP), co pozwoliło jej zbliżyć się do lotniskowca niezauważoną.
- Okręt podwodny wielokrotnie przedostawał się przez obronę lotniskowca, udowadniając, że nawet kosztowna grupa bojowa lotniskowca (CBG) może zostać zagrożona przez stosunkowo tanią jednostkę.
Admirał Edmund Giambastiani, były dowódca US Navy, podkreślił, że ćwiczenia te „otworzyły oczy” dowódcom marynarki na zagrożenie ze strony małych, trudnowykrywalnych okrętów podwodnych.
2. Chiński okręt podwodny wynurza się w pobliżu lotniskowca USS Kitty Hawk (2006)
W 2006 roku chiński okręt podwodny typu Song wynurzył się w zasięgu wystrzelenia torpedy od USS Kitty Hawk, amerykańskiego lotniskowca operującego na Morzu Południowochińskim.
- Okręt podwodny znajdował się zaledwie 8 km od lotniskowca, co oznacza, że w realnym konflikcie mógłby go zaatakować zanim Amerykanie zdążyliby zareagować.
- Wydarzenie wykazało to, że grupy bojowe lotniskowców nie zapewniają 100% bezpieczeństwa, lotniskowce mogą być śledzone i skutecznie atakowne przez przeciwników.
Według raportu U.S. Naval Institute, ten incydent był powodem do niepokoju dla Pentagonu, gdyż pokazał zdolność chińskiej marynarki do unikania amerykańskich systemów wykrywania.
3. Irański atak na USS Nimitz – ćwiczenia w 2015 roku
W 2015 roku Iran przeprowadził ćwiczenia wojskowe, podczas których za pomocą ataków asymetrycznych zdołano „zatopić” makietę amerykańskiego lotniskowca.
Iran wykorzystał atak roju – setki szybkich łodzi motorowych uzbrojonych w rakiety i materiały wybuchowe. W ćwiczeniach użyto również rakiet balistycznych ziemia-woda, co symulowało realny atak na amerykańską flotę na Zatoce Perskiej.
Iran podkreślał, że taka taktyka może być użyta w rzeczywistej wojnie, aby przeciążyć obronę przeciwrakietową lotniskowców.
Chińskie media i eksperci wojskowi często podkreślają, że amerykańskie lotniskowce mogą nie przetrwać pierwszej fazy nowoczesnego konfliktu. Według raportu The National Interest, chińska marynarka wojenna testowała śledzenie amerykańskich grup bojowych lotniskowców na Morzu Południowochińskim, co potwierdza, że ich eliminacja jest kluczowym elementem strategii Pekinu.
Rosyjskie zagrożenia
Rosja również rozwija technologie mogące stanowić śmiertelne zagrożenie dla amerykańskich lotniskowców:
- Pociski hipersoniczne 3M22 Cyrkon, które mogą osiągać prędkość 9 Machów i są praktycznie niewykrywalne dla systemów obrony przeciwrakietowej.
- Torpedy Posejdon, które mogą zniszczyć grupy bojowe lotniskowców poprzez detonację nuklearną pod wodą.
Czy supercarriers nadal mają sens?
Wojskowi eksperci spierają się, czy gigantyczne lotniskowce pozostają kluczowym elementem sił zbrojnych, czy są już przestarzałe.
Admiral James Stavridis, były dowódca NATO, zauważa:
„Lotniskowce są nadal potężnym narzędziem projekcji siły, ale ich zdolności muszą ewoluować. Kluczem jest integracja dronów i lepsze systemy obronne.”
Z kolei chiński ekspert wojskowy, Zhang Junshe, cytowany przez Global Times, mówi:
„Lotniskowce to symbole starej ery dominacji wojskowej. W nowoczesnym konflikcie mogą stać się drogimi, lecz bezbronnymi celami.”
Niektórzy analitycy wskazują, że USA powinny inwestować w nowe rozwiązania, takie jak:
- Większa liczba mniejszych, tańszych jednostek (np. lekkie lotniskowce dla dronów).
- Bezzałogowe statki powietrzne operujące z mniejszych platform.
- Zaawansowane systemy przeciwrakietowe, chroniące przed hipersonicznymi pociskami.
Scenariusze użycia lotniskowców w XXI wieku
Mimo rosnących zagrożeń, US Navy nadal przewiduje użycie supercarriers w przyszłych konfliktach:
- Wojna z Chinami – dominacja na Morzu Południowochińskim, wsparcie Tajwanu.
- Konflikty na Bliskim Wschodzie – projekcja siły w regionie bogatym w surowce.
- Odpowiedź na kryzysy humanitarne – pomoc w operacjach ratunkowych i ewakuacjach.
Jednak nowe zagrożenia zmuszają Stany Zjednoczone do dostosowania strategii. Pentagon już pracuje nad wzmocnieniem obrony lotniskowców przed atakami hipersonicznymi i podwodnymi.
Czy era supercarriers dobiega końca?
Supercarriers były kluczowym elementem siły USA przez dekady, ale dzisiejsze zagrożenia stawiają pod znakiem zapytania ich przyszłość. Chiny i Rosja rozwijają coraz bardziej zaawansowane systemy przeciwrakietowe, które mogą zneutralizować nawet najpotężniejsze lotniskowce.
Eksperci są podzieleni – niektórzy twierdzą, że supercarriers nadal mają kluczową rolę, inni wskazują, że ich czas dobiega końca, a USA powinny skupić się na mniejszych jednostkach, dronach i nowoczesnej technologii przeciwrakietowej.
Czy Trump zrezygnuje z lotniskowców?
Pomimo ogromnych kosztów nowych jednostek i utrzymania istniejących, rezygnacja z lotniskowców nie jest prosta. Są one fundamentem amerykańskiej strategii militarnej od ponad 80 lat. Jednak Trump już wcześniej sugerował, że wydatki Pentagonu powinny być racjonalizowane, a lotniskowce mogą stać się jedną z ofiar cięć budżetowych.
W 2020 roku Trump krytykował koszt USS Gerald R. Ford, mówiąc:
„Budujemy najdroższe okręty w historii, które wciąż mają problemy z działaniem. Może lepiej byłoby zainwestować w coś innego?”
Materiały wideo (YouTube):
- Sandboxx – US Navy Aircraft Carriers 2025 – https://www.youtube.com/watch?v=LCMIWgHh_P0
- US Defense News – Why The US Navy Spends $13 Billion On Gerald R. Ford Class Carriers – https://www.youtube.com/watch?v=hf4doVtw0TE
- Sandboxx – The End of Aircraft Carriers? – https://www.youtube.com/watch?v=iE3U1UgNXeU
Źródła:
- The National Interest – Could China Destroy a U.S. Aircraft Carrier?
- U.S. Naval Institute News – Chinese Submarine Stalked U.S. Carrier Group
- Business Insider – A Swedish Submarine Blew Up A US Aircraft Carrier
- Reuters – Iran builds replica of U.S. aircraft carrier for target practice
- Global Times – Chinese military expert warns US carriers could be easy targets
