Nastolatki spędzają średnio 5 godzin dziennie online. Raport NASK ujawnia, że dzieci coraz wcześniej dostają smartfony i częściej stykają się z cyberprzemocą.
Nastolatki w internecie – jak wygląda ich cyfrowa codzienność?
Według najnowszego raportu „Nastolatki” opublikowanego przez NASK, młodzież w Polsce spędza w internecie blisko jedną piątą doby. W dni powszednie średnio 5 godzin dziennie, a w weekendy ponad 5 godzin i 16 minut.
– „Pokazujemy rzeczywistość nastolatków, dla których cyfrowy świat stał się nieodłączny. To największe tego typu badanie w Polsce, prowadzone już po raz szósty”
– wyjaśnia Radosław Nielek, dyrektor NASK-PIB.
Badanie ujawnia, że młodzież coraz wcześniej dostaje dostęp do smartfonów – 40 proc. dzieci ma swój telefon przed 9. urodzinami. Urządzenia mobilne zdominowały życie młodych ludzi – korzysta z nich aż 93 proc. badanych.
Rozdźwięk między rodzicami a dziećmi
Raport pokazuje ogromną różnicę między tym, co myślą rodzice, a tym, co faktycznie robią dzieci. Różnica ta w dni powszednie to średnio godzina, a w weekendy – 21 minut.
– „Podobnie z kontrolą dostępu do treści dla dorosłych – 58 proc. rodziców deklaruje, że ją sprawuje, ale tylko 18 proc. młodych to potwierdza. To statystyczna przepaść”
– zaznacza Agnieszka Ładna, kierowniczka Zespołu badań nad cyberprzestrzenią i cyberbezpieczeństwem w NASK.
Choć 57 proc. dorosłych twierdzi, że ustala zasady korzystania z internetu, przyznaje się do tego jedynie 21 proc. nastolatków.
Sztuczna inteligencja i ryzykowne treści
Sztuczna inteligencja coraz częściej towarzyszy młodym. 48 proc. używa jej do nauki, 40 proc. do odrabiania lekcji, a 23 proc. traktuje jako rozrywkę. Tymczasem 43 proc. rodziców uważa, że ich dzieci w ogóle nie korzystają z AI, a kolejne 30 proc. nie ma pewności.
– „AI staje się elementem codzienności, ale wielu dorosłych w ogóle tego nie dostrzega”
– komentuje Filip Konopczyński, dyrektor Biura analiz i badań w NASK.
Równolegle młodzież spotyka się w internecie z ryzykownymi zjawiskami. Ponad 25 proc. otrzymało nagie lub półnagie zdjęcia, a 33 proc. chłopców brało udział w internetowych wyzwaniach. 22 proc. nastolatków oglądało patostreamy, które wciąż są popularne w sieci.
Uzależnienie od telefonu i multiskreening
Problemem staje się także uzależnienie od telefonu. 31 proc. nastolatków ma trudność z rozstaniem z urządzeniem, a co czwarty odczuwa fizyczne i emocjonalne skutki nadużywania.
– „Multiskreening to nowa norma – młodzi skrolują podczas jedzenia, zasypiania czy nauki. Aż 58 proc. nastolatków, w tym 66 proc. dziewcząt, korzysta z internetu równolegle z innymi czynnościami”
– dodaje Konopczyński.
Cyberprzemoc coraz powszechniejsza
Niepokoi także skala cyberprzemocy. Najczęściej przybiera ona formę wyzywania (29 proc.), ośmieszania (19 proc.), poniżania (18 proc.) i straszenia (13 proc.). Aż 17 proc. młodzieży nie potrafi określić, czy padło jej ofiarą – granica między przemocą a codziennością w sieci zaczyna się zacierać.
– „Granice między żartem a przemocą w internecie są coraz mniej wyraźne. Dlatego tak ważne jest, by rozmawiać z dziećmi o higienie cyfrowej”
– podkreśla Anna Rywczyńska, kierowniczka Działu Profilaktyki Cyberzagrożeń w NASK.
Głos polityków: bezpieczeństwo dzieci w sieci priorytetem
Na potrzebę działań zwrócił uwagę Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji:
– „Chcemy, żeby internet był bardziej przyjazny, a prawo w tym obszarze bardziej zrozumiałe. Internet pomaga, ale może być też źródłem patologii czy hejtu”.
Podczas otwarcia 19. Międzynarodowej Konferencji „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie” głos zabrała także Barbara Nowacka, minister edukacji:
– „Bezpieczny internet to wspólna odpowiedzialność nas wszystkich – administracji, edukatorów, rodziców i samych dzieci. Tylko poprzez współpracę możemy skutecznie chronić młode pokolenie”.
Internet w edukacji i rozrywce
Choć internet niesie zagrożenia, pozostaje też ważnym narzędziem edukacyjnym. 25 proc. nastolatków używa go do nauki i rozwijania zainteresowań, a aż 70 proc. korzysta z narzędzi AI jako wsparcia w edukacji.
Tradycyjne źródła wiedzy tracą na znaczeniu – Wikipedia spadła z 76 proc. (2018) do 23 proc. (2024), a Google z 63 proc. do 45 proc. Niezmiennie wysoko pozostaje YouTube, który służy zarówno edukacji, jak i rozrywce.
Wnioski z raportu
Raport „Nastolatki” to ostrzeżenie, ale też wskazówka dla dorosłych. Pokazuje, że młodzi ludzie w cyfrowym świecie potrzebują nie tylko ograniczeń, lecz przede wszystkim mądrego wsparcia rodziców i edukatorów.
– „Wyniki badań są drogowskazem dla działań profilaktycznych. Tematy higieny cyfrowej muszą być obecne w domowych rozmowach”
– podsumowuje Rywczyńska z NASK.
