Najnowsze badania CBOS dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego pokazują poważny kryzys obecności Kościoła w świecie młodych Polaków. Ponad 40% uczniów szkół ponadpodstawowych nie uczestniczy w żadnych praktykach religijnych, a niemal połowa rezygnuje z lekcji religii.
Zaledwie 4% uczniów ostatnich klas szkół ponadpodstawowych w Polsce określa się jako głęboko wierzący, a 41% w ogóle nie uczestniczy w praktykach religijnych. To wyniki najnowszego badania CBOS przeprowadzonego dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego wiosną 2024 roku, którego wyniki zaprezentowano 25 czerwca 2024 r. Odpowiedzi pokazują nie tylko systematyczny spadek zaangażowania religijnego wśród młodzieży, ale także wyraźne osłabienie autorytetów kościelnych.
Coraz mniej uczniów na lekcjach religii
Według badania CBOS dla KUL z wiosny 2024 r., tylko 52% uczniów ostatnich klas szkół ponadpodstawowych uczęszcza na lekcje religii. Pozostali z nich zrezygnowali z zajęć, co oznacza niemal 50-procentowy odpływ. Jeszcze w 2018 roku udział ten wynosił ponad 70%, co pokazuje wyraźny trend zniżkowy.
Uczestnictwo w praktykach religijnych
Wyniki badań wskazują, że:
- 41,1% uczniów nie praktykuje religii w ogóle,
- 25,6% uczestniczy kilka razy w roku,
- 10% raz lub dwa razy w miesiącu,
- 19,5% raz w tygodniu,
- 3,9% kilka razy w tygodniu.
Regularnie praktykujących (raz w tygodniu lub częściej) jest zaledwie 23,4%. Dla porównania, według danych CBOS z lat 90., w tej samej grupie wiekowej regularnie praktykowało nawet 69% respondentów.
Spowiedź i przynależność do wspólnot
Z badań wynika, że:
- 33,6% badanych w ogóle nie przystępuje do spowiedzi,
- 24% robi to kilka razy w roku,
- 6,3% spowiada się raz w miesiącu.
Tylko 4% młodych ludzi należy do wspólnot religijnych. Te liczby pokazują marginalną obecność formacji religijnej poza szkolnym systemem nauczania.
Deklaracje wiary i tożsamości religijnej
Tylko 4% badanych określa się jako głęboko wierzący, 32,9% jako wierzący, 22% jako niezdecydowani, ale przywiązani do tradycji religijnej, 15% jako obojętni wobec religii, a 17,2% jako niewierzący. 8% nie umiało jednoznacznie odpowiedzieć.
Autorytety papieskie w oczach młodzieży
W badaniu uczestnicy oceniali trzech papieży w siedmiopunktowej skali:
- Jan Paweł II: średnia 3,37,
- Franciszek: 2,29,
- Benedykt XVI: 2,13.
Nawet papież-Polak, dotąd traktowany jako bezdyskusyjny autorytet, nie uzyskał wyniku wskazującego na silne przywództwo moralne w oczach młodych. Franciszek oceniany był jako bardziej wrażliwy społecznie, a Benedykt XVI jako zamknięty i niezrozumiały.
Co na to Kościół?
Ks. prof. Mirosław Kalinowski, rektor KUL, przyznaje, że bierzmowanie bywa ostatnim kontaktem młodych z Kościołem. Dlatego uczelnia planuje przeprowadzenie debat i spotkań z młodzieżą w 2025 roku, a w 2026 przekazać wnioski Episkopatowi. Dr hab. Iwona Niewiadomska z KUL wskazuje na potrzebę zmiany języka i sposobu komunikacji z młodym pokoleniem.
Co mówią socjolodzy i niezależni eksperci?
Prof. Sławomir Mandes z Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla, że Kościół utracił znaczącą część społecznego zaufania, które posiadał jeszcze w latach 90. Wskazuje także, że młodzież coraz częściej traktuje Kościół jako instytucję obcą ich realiom społecznym i komunikacyjnym.
Prof. Stanisław Obirek w rozmowie z OKO.press zaznaczył, że:
„Nawet osoby głęboko wierzące deklarują coraz mniejsze zaufanie do Kościoła instytucjonalnego i księży.”
Czytaj też: Góry, jeziora, greckie plaże. Gdzie pojedziemy na wakacje latem 2025 roku?
Z kolei prof. Jan Hartman w publicystyce zamieszczonej w Wirtualnej Polsce stwierdził, że:
„Skala rozpasania, zepsucia seksualnego wśród duchowieństwa katolickiego jest porażająca”, a ideologiczne kampanie – np. przeciwko „gender” – służą jako „zasłona dymna dla przypadków pedofilii w Kościele”.
Te głosy środowisk akademickich i lewicowo-liberalnych potwierdzają opinię, że Kościół jako instytucja utracił kontakt z nowym pokoleniem, a jego obecność w przestrzeni publicznej coraz częściej postrzegana jest jako anachroniczna i nieadekwatna.
Badania CBOS dla KUL oraz dane z ostatnich lat pokazują wyraźny trend odchodzenia młodych Polaków od Kościoła instytucjonalnego. Utrata autorytetu, niska skuteczność lekcji religii oraz marginalizacja praktyk religijnych w życiu codziennym wskazują na konieczność reformy i pogłębionej refleksji po stronie instytucji religijnych.
Źródła:
- CBOS / Katolicki Uniwersytet Lubelski –
Młodzi i religia – raport z badania CBOS dla KUL (2024) - Dziennik Wschodni –
Ponad 40 proc. polskiej młodzieży nie chodzi do Kościoła. Lekcje religii też opuszcza - Kurier Lubelski –
KUL razem z CBOS zbadały poziom religijności młodzieży. Wyniki dają do myślenia - OKO.press –
Lekcje religii niekonstytucyjne? Obirek polemizuje z Pacewiczem - OKO.press –
Wierny katolik patrzy na polski Kościół – ankieta Obirka - Wirtualna Polska –
Prof. Jan Hartman: Nie istnieje ideologia gender. To wymysł Kościoła
