W 2024 roku do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej zgłosiło się blisko 100 tysięcy pacjentów z chorobami odkleszczowymi – wynika z najnowszych danych Narodowego Funduszu Zdrowia.
Najczęściej diagnozowaną chorobą była borelioza, która – nieleczona – może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych, kardiologicznych i reumatologicznych.
Sezon kleszczowy trwa coraz dłużej
Kleszcze są aktywne od pierwszych cieplejszych dni roku. Już na przełomie lutego i marca zaczynają atakować ludzi i zwierzęta, ale najwięcej przypadków zachorowań przypada na miesiące letnie.
– W ubiegłym roku, od czerwca do sierpnia, blisko 43 tysiące osób zgłosiło się do lekarza POZ z chorobą odkleszczową
– informuje Paweł Florek, dyrektor Biura Komunikacji Społecznej i Promocji w Centrali NFZ.
Z danych Funduszu wynika, że 62 tysiące pacjentów z rozpoznaniem choroby odkleszczowej chorowało na boreliozę. To ponad 63 proc. wszystkich przypadków.
Borelioza – cicha i groźna
Borelioza (choroba z Lyme) to bakteryjna infekcja wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi, przenoszone przez kleszcze. Co ważne – nie każdy kleszcz jest nosicielem bakterii, a nawet jeśli nim jest, zakażenie nie musi nastąpić. Jednak ryzyko gwałtownie rośnie po 36 godzinach od wkłucia pasożyta.
Pierwsze objawy mogą wystąpić od tygodnia do sześciu tygodni po ukąszeniu. Najbardziej charakterystyczny to tzw. rumień wędrujący – czerwona, obrączkowata zmiana skórna, która stopniowo się powiększa. Jednak rumień nie pojawia się w każdym przypadku. Inne objawy to:
- gorączka,
- bóle głowy,
- zmęczenie,
- bóle mięśni i stawów,
- uczucie ogólnego rozbicia.
Samoistne zniknięcie rumienia nie oznacza wyzdrowienia
Powikłania i hospitalizacje
Niepokojący jest również wzrost poważnych przypadków chorób przenoszonych przez kleszcze. W 2024 roku aż 725 pacjentów wymagało hospitalizacji z powodu kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) – wirusowej infekcji ośrodkowego układu nerwowego, na którą nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe. Dostępna jest jedynie szczepionka profilaktyczna.
Nieleczona borelioza również może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, porażeń nerwów, zapalenia mięśnia sercowego, przewlekłych zapaleń stawów i zaburzeń poznawczych.
Badania kleszcza? Niepotrzebne i mylące
Wciąż wiele osób po usunięciu kleszcza decyduje się na jego badanie laboratoryjne. NFZ i eksperci przestrzegają jednak przed nadinterpretacją wyników.
– Badanie kleszcza nie daje informacji o tym, czy doszło do zakażenia człowieka
– tłumaczy Monika Pintal-Ślimak, prezes Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych.
– Może ono wykazać obecność krętków Borrelia, ale dodatni wynik nie oznacza, że pasożyt przeniósł patogen do organizmu człowieka.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, badanie kleszcza nie może być uznane za badanie diagnostyczne i nie jest rekomendowane przez środowiska naukowe.
Jak się chronić?
Lekarze i epidemiolodzy przypominają, że podstawą ochrony przed chorobami odkleszczowymi jest profilaktyka:
- noszenie jasnej, zakrywającej ciało odzieży podczas wycieczek do lasów i na łąki,
- stosowanie repelentów zawierających DEET lub ikarydynę,
- dokładne sprawdzanie skóry i ubrania po powrocie z terenów zielonych,
- jak najszybsze i prawidłowe usunięcie kleszcza.
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów po ukąszeniu należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem – najlepiej POZ lub specjalistą chorób zakaźnych.
Źródła:
- Narodowy Fundusz Zdrowia, komunikat z 13.07.2025
- naukawpolsce.pl
- Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych
