Rozpoczyna się sezon na czernidłaki kołpakowate – wyjątkowe grzyby, które masowo wyrastają na trawnikach, łąkach, skrajach dróg czy w miejskich parkach. To prawdziwy rarytas kulinarny, który – odpowiednio przygotowany – potrafi dorównać smakiem najlepszym gatunkom jadalnym.
Jak wygląda czernidłak kołpakowaty?
Czernidłak kołpakowaty (Coprinus comatus) to grzyb łatwy do rozpoznania, jeśli zna się jego cechy:
- kapelusz – biały, wydłużony, przypominający kołpak, pokryty frędzelkowatymi łuseczkami,
- trzon – wysoki, biały, pusty w środku, z ruchomym pierścieniem,
- miąższ – delikatny, bardzo kruchy, szybko czernieje,
- proces starzenia – brzegi kapelusza stopniowo rozpływają się w czarną ciecz, przypominającą atrament.
To właśnie młode, zwarte i białe okazy nadają się do jedzenia – są kruche, ale wyjątkowo smaczne. Starsze, czerniejące owocniki należy zostawić w naturze.
Sezon i występowanie
Czernidłaki rosną od końca lata do późnej jesieni. Najwięcej jest ich właśnie teraz – na przełomie sierpnia i września. Wyrastają masowo w trawie, na poboczach, w ogrodach i parkach.
Paradoks polega na tym, że choć są bardzo liczne, mało kto się nimi interesuje. Wynika to z ich nietrwałości – już po kilku godzinach od zebrania zaczynają się rozpływać. To sprawia, że trzeba je przyrządzać od razu po zbiorze.
Sobowtóry czernidłaka – na co uważać?
Dla niedoświadczonych grzybiarzy młode owocniki czernidłaka mogą przypominać inne gatunki:
- Młode czubajki (np. czubajka kania) – jadalne i bardzo smaczne, ale w początkowej fazie wzrostu bywają podobne. Różnią się tym, że szybko rozwijają się w szerokie, parasolowate kapelusze, a ich miąższ jest włóknisty i sprężysty.
- Muchomor sromotnikowy – jeden z najbardziej trujących grzybów w Polsce. W młodej fazie może wyglądać podobnie, ale ma gładki, zielonkawy lub biały kapelusz, grubszy trzon i wyraźną pochwę u nasady.
- Inne czernidłaki – część gatunków z tej rodziny nie jest jadalna.
Najprostsza wskazówka: czernidłaki są bardzo kruche i szybko czernieją po zerwaniu. To cecha, której nie mają muchomory ani czubajki.
Właściwości zdrowotne czernidłaka kołpakowatego
Czernidłak kołpakowaty bywa nazywany „grzybem leczniczym”, ale tylko część przypisywanych mu właściwości ma potwierdzenie w badaniach. Najlepiej udokumentowane jest jego działanie obniżające poziom cukru we krwi – ekstrakty z tego grzyba w testach na zwierzętach zmniejszały glikemię nawet o 20–25 proc. i wykazywały silne właściwości przeciwutleniające.
Znacznie słabiej potwierdzone są opinie o wpływie na ciśnienie krwi czy działaniu antynowotworowym – te doniesienia pochodzą głównie z eksperymentów laboratoryjnych i nie mają jeszcze potwierdzenia klinicznego. Pewne jest jedno: czernidłak to smaczny grzyb jadalny, a jego zdrowotny potencjał wymaga dalszych badań.
Jak przyrządzać czernidłaki?
Młode czernidłaki to grzyb o wyjątkowym, lekko orzechowym smaku. Nadają się do wielu dań:
- panierowane i smażone na maśle,
- nadziewane i zapiekane,
- dodawane do zup i sosów.
Ze względu na delikatny miąższ najlepiej smakują przyrządzone od razu po zebraniu.
Przepis: czernidłaki faszerowane farszem serowym à la chaczapuri
To wyjątkowa propozycja inspirowana kuchnią kaukaską – chrupiące grzyby wypełnione kremowym farszem z sera i czosnku.
Składniki (na 6–8 kapeluszy):
- 6–8 młodych, dużych czernidłaków kołpakowatych,
- 100 g sera typu feta lub sałatkowego,
- 1 jajko,
- 1 ząbek czosnku przeciśnięty przez praskę,
- 50 g tartej mozzarelli,
- sól i pieprz do smaku,
- opcjonalnie: szczypiorek lub świeże zioła,
- 1 jajko (do panierowania),
- bułka tarta,
- masło klarowane do smażenia.
Przygotowanie:
- Oczyszczenie grzybów – czernidłaki zwykle rosną czysto, bez przyklejonej ziemi czy trawy. Można je delikatnie opłukać pod bieżącą wodą i osuszyć. Trzonki ostrożnie usuń łyżeczką, aby powstało miejsce na farsz.
- Farsz – w misce rozgnieć ser feta, dodaj jajko, czosnek i mozzarellę. Dopraw solą, pieprzem i ewentualnie ziołami.
- Nadziewanie – wypełnij kapelusze masą serową.
- Panierowanie – obtocz kapelusze w jajku, a następnie w bułce tartej.
- Smażenie – smaż na średnim ogniu na maśle klarowanym przez 3–4 minuty z każdej strony, aż panierka stanie się złocista i chrupiąca.
Efekt: chrupiąca skorupka z zewnątrz i kremowe, aromatyczne nadzienie w środku.
Czernidłak kołpakowaty to grzyb, którego sezon właśnie trwa. Wyrasta masowo, a mimo to rzadko trafia do koszyków grzybiarzy. Jest niezwykle kruchy i nietrwały, dlatego wymaga szybkiego przyrządzenia – ale smak wynagradza wszystko. Panierowany, smażony, zapiekany czy faszerowany – potrafi zachwycić nawet najbardziej wymagających smakoszy.
Źródła:
- Rytmy Natury – Czy wiesz, że czernidłak kołpakowaty to grzyb jadalny, smaczny i niezwykle zdrowy?
- CudnaPolska.pl – Czernidłak Kołpakowaty (Coprinus comatus) – jadalny, ale…
