Od poniedziałku 7 lipca 2025 r. Polska wprowadziła czasowe kontrole na granicy z Niemcami i Litwą. W gotowości jest blisko dwa tysiące funkcjonariuszy różnych formacji, a podróżni muszą przygotować się na możliwe kontrole dokumentów i pojazdów.
Tymczasowe przywrócenie kontroli granicznej
Decyzję o czasowym przywróceniu kontroli na granicy zachodniej i północno-wschodniej ogłosił premier Donald Tusk podczas konferencji prasowej 1 lipca. Nowe zasady obowiązują od 7 lipca i – zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji – będą stosowane przez 30 dni, do 5 sierpnia 2025 r.
– Podjęliśmy decyzję, że przywracamy czasową kontrolę na granicy Polski z Niemcami oraz Polski z Litwą. Nasza decyzja jest nieodwołalna – niezależnie od emocji, jakie panują w stolicach innych państw
– – poinformował szef rządu na oficjalnej stronie Kancelarii Premiera. (gov.pl)
Premier podkreślił również, że Polska nadal wspiera ideę swobodnego przepływu osób w Europie, jednak musi działać w obliczu realnych zagrożeń:
– Pozostajemy rzecznikami swobody przemieszczania się w Europie, ale warunkiem jest wspólna wola, by ograniczyć do minimum niekontrolowany przepływ migrantów
– zaznaczył Tusk. (gov.pl)
Co to oznacza dla podróżnych?
Przywrócenie czasowych kontroli granicznych z Niemcami i Litwą to zmiana, która może dotknąć nie tylko migrantów, ale również zwykłych obywateli przekraczających granicę w celach turystycznych, zawodowych czy rodzinnych. Straż Graniczna i MSWiA zapewniają, że kontrole prowadzone są w sposób wyrywkowy i selektywny, jednak podróżni powinni być przygotowani na konieczność zatrzymania, weryfikacji dokumentów i krótkiej rozmowy z funkcjonariuszem.
Najważniejszą kwestią pozostaje posiadanie fizycznego dokumentu tożsamości – dowodu osobistego lub paszportu. Jak przypomina Straż Graniczna, aplikacja mObywatel nie jest honorowana na granicy i jej okazanie nie wystarczy do legalnego przekroczenia granicy państwowej. Brak odpowiednich dokumentów może skutkować zawróceniem z granicy, a w skrajnych przypadkach – nałożeniem mandatu lub wszczęciem postępowania.
Osoby podróżujące samochodami, szczególnie busami i pojazdami z większą liczbą pasażerów, muszą liczyć się z możliwością dokładniejszej kontroli. Funkcjonariusze mogą poprosić o otwarcie bagażnika, wgląd do przestrzeni pasażerskiej, a nawet przeprowadzić przeszukanie pojazdu. Takie działania są rutynowe i zgodne z obowiązującymi przepisami, a ich celem jest eliminacja nielegalnego przemytu ludzi i materiałów niebezpiecznych.
Na wybranych przejściach granicznych – m.in. w Lubieszynie, Kołbaskowie, Rosówku i Krajniku Dolnym – wprowadzono dodatkowe oznakowanie, ograniczenia prędkości oraz tzw. „rękawy przejazdowe” ułatwiające sprawną organizację ruchu. Zmiany mogą powodować niewielkie opóźnienia, choć służby zapewniają, że wszystko zostało zaplanowane w sposób minimalizujący utrudnienia.
Z myślą o ponad 14 tysiącach osób codziennie dojeżdżających do pracy z Niemiec do Polski – i odwrotnie – działania kontrolne zostały zaprojektowane tak, by nie paraliżować ruchu transgranicznego. W razie potrzeby SG może wprowadzać tzw. szybkie pasy lub tymczasowe korytarze dla pracowników przygranicznych.
Osoby podróżujące koleją również mogą zostać poddane kontroli – nie na stacji granicznej, lecz już w trakcie jazdy. Kontrole w pociągach prowadzone są przez patrole mobilne SG i – jak zapewniają kolejarze – nie powodują opóźnień w rozkładzie jazdy.
W przypadku kontroli funkcjonariusze zalecają, by:
- zwolnić i obserwować oznakowanie przy wjeździe na punkt kontrolny,
- przygotować dokument tożsamości przed podejściem do funkcjonariusza,
- nie wysiadać z pojazdu bez wyraźnego polecenia,
- unikać filmowania kontroli,
- stosować się do poleceń i zachować spokój.
Brak współpracy może skutkować wstrzymaniem odprawy, a nawet konsekwencjami prawnymi. W sytuacji konfliktowej Straż Graniczna rekomenduje zgłaszanie uwag i skarg po zakończeniu procedury – np. drogą elektroniczną na stronie www.strazgraniczna.pl – zamiast podejmowania prób dokumentowania kontroli w trakcie jej trwania.
Podróżni, którzy nie zastosują się do obowiązku legalnego przekroczenia granicy lub podejmą próbę przejazdu w miejscu niedozwolonym, muszą liczyć się z mandatem do 500 zł, a w przypadku działania z premedytacją, w grupie lub przy użyciu podstępu – z karą pozbawienia wolności do 3 lat.
Kontrole na wybranych przejściach granicznych
W ramach operacji przywrócono kontrolę w 52 miejscach na granicy z Niemcami oraz w 13 punktach na granicy z Litwą. W województwie zachodniopomorskim funkcjonują cztery stałe punkty kontrolne: Osinów Dolny–Hohenwutzen, Krajnik Dolny–Schwedt, Gryfino–Mescherin oraz Lubieszyn–Linken. W województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim kontrole prowadzone są m.in. w Budzisku, Ogrodnikach i Trakiszkach.
Premier tłumaczył również konieczność podjęcia działań na północno-wschodniej granicy kraju:
– Granica litewsko‑białoruska nie jest tak szczelna, jak ta polska… to jest problem, z którym musimy się uporać
– powiedział Donald Tusk w rozmowie z TVN24. (tvn24.pl)
Straż Graniczna wzmocniona przez inne formacje
Za kontrole odpowiada przede wszystkim Straż Graniczna, jednak działania wspierają również inne służby. Łącznie w całym kraju zaangażowanych zostało 800 funkcjonariuszy Straży Granicznej, 300 policjantów, 500 żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej i 200 żołnierzy Żandarmerii Wojskowej.
W samym województwie zachodniopomorskim pracuje 182 funkcjonariuszy Straży Granicznej, wspomaganych przez 123 policjantów, 100 żandarmów oraz – w razie potrzeby – dodatkowych 200 żołnierzy WOT. Wojewoda Adam Rudawski zapewniał, że działania są tak zaplanowane, by nie zakłócić codziennych dojazdów transgranicznych.
Kontrole selektywne, ale dokładne
Służby zapewniają, że kontrola graniczna ma charakter selektywny – funkcjonariusze zatrzymują do sprawdzenia wybrane pojazdy, szczególnie te z większą liczbą pasażerów, z przyciemnionymi szybami lub podejrzanym bagażem. Czynności wykonywane są z użyciem sprzętu mobilnego, co ma skrócić czas i zminimalizować utrudnienia.
Weryfikacji podlegać będzie legalność pobytu, dokumenty tożsamości oraz zawartość przestrzeni bagażowej. Osoby przekraczające granicę muszą mieć przy sobie fizyczny dowód osobisty lub paszport. Aplikacja mObywatel nie uprawnia do przekroczenia granicy – przypomina Straż Graniczna.
Pierwsze zatrzymania i odmowy wjazdu
Już w pierwszych godzinach po przywróceniu kontroli doszło do zatrzymań. Na przejściu w Budzisku funkcjonariusze zatrzymali kierowcę przewożącego czterech migrantów z Afganistanu. W czerwcu, jeszcze przed polską decyzją, niemiecka policja graniczna odmówiła wjazdu 163 cudzoziemcom próbującym przekroczyć granicę z woj. zachodniopomorskim.
Premier Tusk tłumaczył ten krok również w wymiarze międzynarodowym, mówiąc o utracie cierpliwości wobec działań strony niemieckiej.
– Rozmawiałem kilkukrotnie z kanclerzem Niemiec, informując, że cierpliwość Polski w tej sprawie się wyczerpuje
– powiedział w komunikacie opublikowanym przez MSWiA. (gov.pl)
Utrudnienia mają być minimalne
Służby odpowiedzialne za organizację ruchu zapewniają, że wszystkie działania logistyczne zostały dokładnie zaplanowane. Kontrole mają być przeprowadzane bez zakłóceń w ruchu drogowym i kolejowym. Jak poinformował Łukasz Lendner, dyrektor szczecińskiego oddziału GDDKiA, wprowadzone zmiany są konieczne, by zapewnić bezpieczeństwo służbom i podróżnym.
Polityczny wymiar decyzji
W oficjalnych kanałach komunikacji rządu podkreślono, że przywrócenie kontroli to sygnał zarówno dla Niemiec, jak i innych państw UE.
– Nie możemy przymykać oczu na działania, które zagrażają naszemu bezpieczeństwu. Jeśli inne państwa wprowadziły kontrole, my również musimy działać.
– mówił Tusk w mediach społecznościowych. (@PremierRP na X)
Źródła do tekstu:
- Gov.pl – Dbamy o bezpieczeństwo granic Polski. Rząd podjął decyzję o przywróceniu czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą
- Gov.pl – Premier: Czasowe przywrócenie kontroli na granicy z Niemcami i Litwą
- Radio Białystok – SG zatrzymała cudzoziemców na granicy z Litwą. To efekt kontroli przywróconych 7 lipca
- @PremierRP – Oficjalny profil Kancelarii Premiera RP na platformie X
