Choć za życia często krytykowany, a nawet sabotowany przez część polskich biskupów, po śmierci papież Franciszek otrzymuje patetyczne pożegnania od tych samych hierarchów. W kontrze – zaskakująco ciepłe i duchowe słowa popłynęły… od pastafarian.
Papież Franciszek, który zmarł 21 kwietnia 2025 roku, był jedną z najbardziej przełomowych, ale i kontrowersyjnych postaci współczesnego Kościoła katolickiego. Jego pontyfikat charakteryzował się odważnymi reformami, synodalnością, otwartością wobec marginesów społecznych i silnym zaangażowaniem ekologicznym. W Polsce jednak jego działania spotkały się z chłodnym odbiorem, a czasem wręcz jawną opozycją – szczególnie wśród konserwatywnej części episkopatu.
Sabotowany za życia – papież i polscy hierarchowie
Franciszek nie pasował do konserwatywnego modelu Kościoła, który w Polsce był silnie osadzony w narodowo-kulturowym kontekście. Już na początku jego pontyfikatu publicysta Tomasz Terlikowski określił Polskę mianem „pola doświadczalnego”, gdzie papież odwołał aż 14 biskupów związanych z tuszowaniem przypadków pedofilii. Był to bezprecedensowy gest, który dla wielu duchownych oznaczał symboliczne „odcięcie skrzydeł”.
Wielu hierarchów – jak abp Stanisław Gądecki – wyrażało dystans, zasłaniając się „różnicami kulturowymi” między Ameryką Południową a Europą Środkową. Jednak rzeczywiste źródła nieporozumień tkwiły w głębokiej niezgodzie ideologicznej wobec kierunku zmian: większej inkluzyjności, nacisku na głos świeckich i otwartości wobec innych tradycji.
Apogeum kryzysu nastąpiło po ogłoszeniu deklaracji „Fiducia Supplicans” przez Dykasterię Nauki Wiary w grudniu 2023 roku. Dokument ten dopuszczał możliwość udzielania błogosławieństw osobom żyjącym w „sytuacjach nieregularnych”, w tym parom jednopłciowym – nie jako akt małżeński, lecz jako wyraz duszpasterskiej troski i modlitwy. Papież Franciszek podkreślał, że chodzi o otwartość, nie zmianę doktryny.
Tymczasem polscy biskupi niemal jednogłośnie i publicznie odrzucili tę deklarację. W specjalnym komunikacie Konferencja Episkopatu Polski zapowiedziała, że w warunkach duszpasterskich naszego kraju nie widzi możliwości stosowania tych błogosławieństw. Podważono teologiczne podstawy dokumentu, a w konsekwencji – autorytet samego papieża.
Dla wielu teologów i obserwatorów był to moment przełomowy – niemal bezprecedensowy akt sprzeciwu wobec Stolicy Apostolskiej. Komentatorzy określili postawę polskich biskupów jako „de facto wypowiedzenie posłuszeństwa papieżowi”, ponieważ:
- otwarcie zlekceważono wytyczne obowiązujące cały Kościół,
- publicznie zakwestionowano kierunek reformy,
- zatrzymano inicjatywę duszpasterską wbrew papieskiej woli.
W praktyce była to kulminacja wieloletniego konfliktu między wizją Kościoła Franciszka – wspólnoty otwartej, słuchającej i miłosiernej – a konserwatywnym bastionem, jakim przez dekady pozostawał Kościół w Polsce.
Teraz wajcha w drugą stronę
Po śmierci Franciszka doszło jednak do symbolicznego zwrotu. Hierarchowie, którzy przez lata milczeli lub go kontestowali, zaczęli publicznie wychwalać jego dziedzictwo. Prymas Polski abp Wojciech Polak nazwał jego pontyfikat „Kościołem wychodzącym do człowieka”, a abp Józef Kupny mówił o głębokiej duchowości i synodalności.
Politycy i pogrzeb jako arena wpływu – od Trumpa po Europę
Śmierć papieża stała się również wydarzeniem geopolitycznym. Donald Trump już zapowiedział swój udział w pogrzebie, komentując, że „Kościół potrzebuje silnego przywódcy”. Gest ten odbierany jest jako element kampanii i próba zawłaszczenia symboliki religijnej przez politykę.
„Melania i ja udajemy się na pogrzeb papieża Franciszka w Rzymie. Cieszymy się, że tam będziemy!”
(oryg. “Melania and I are going to the funeral of Pope Francis in Rome. We look forward to being there!”)
Źródło: Fox News
Podobnie w Europie – skrajnie prawicowi politycy we Francji i Niemczech, tacy jak Eric Zemmour czy przedstawiciele AfD, mówią otwarcie o potrzebie wyboru „tradycyjnego papieża”. Watykan przestaje być tylko centrum duchowym – staje się częścią globalnej wojny kulturowej.
Pastafarianie: zaskakujące słowa od przedstawicieli Jego Makaronowej Wysokości
Na tym tle zaskakująco autentycznie wybrzmiało pożegnanie ze strony… Polskiego Kościoła Latającego Potwora Spaghetti. Parodystyczna, ale jednocześnie głęboko humanistyczna wspólnota opublikowała na swoim profilu wpis, który autentycznością bije na głowę wiele oficjalnych pożegnań.
„My, osoby pastafariańskie – w duchu dialogu międzyreligijnego – wyrażamy szczere kondolencje dla całej społeczności katolickiej z powodu śmierci papieża Franciszka.”
Cytują jego słowa o uniwersalności religii:
„Wszystkie religie prowadzą do Boga, są jak różne języki, żeby do Niego dotrzeć”, zestawiając to z własnym credo:
„Wszystkie religie są prawdziwe.”
Przypominają o jego oddaniu sprawie klimatu i sprawiedliwości społecznej:
„Ataki wymierzone w przyrodę mają konsekwencje dla życia narodów. […] Zmiany klimatyczne to przykład grzechu strukturalnego.”
Refleksja na koniec
Papież Franciszek był dla jednych heretykiem, dla innych prorokiem. Jego odejście uruchomiło lawinę wspomnień, emocji i kalkulacji. W Polsce jego pontyfikat był świadectwem głębokiego rozdźwięku między reformą a konserwatyzmem, między duchem Ewangelii a instytucją.
Paradoksalnie, najbardziej szczere i pasujące do zmarłego papieża słowa padły nie z ust biskupów ani polityków, lecz od wyznawców religii, która ma być tylko żartem.
