Ponad połowa Polaków nie jest w stanie odłożyć ani złotówki. Żyją z miesiąca na miesiąc, często sięgając po pomoc rodziny lub oszczędności z wcześniejszych lat.
Najnowszy raport Santander Consumer Banku „Polaków portfel własny: oszczędny jak Polak” pokazuje brutalną rzeczywistość domowych budżetów.
Pensja tylko na przetrwanie
Według badania przeprowadzonego przez Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRiS) w kwietniu 2025 roku na reprezentatywnej grupie tysiąca dorosłych Polaków, jedynie 25 proc. respondentów deklaruje, że ich zarobki pozwalają nie tylko na codzienne wydatki, ale również na regularne odkładanie pieniędzy.
Zdecydowana większość – aż 49 proc. – przyznaje, że dochód wystarcza wyłącznie na miesięczne utrzymanie, bez możliwości oszczędzania. Co więcej, 17 proc. badanych mówi wprost, że czasami brakuje im pieniędzy już pod koniec miesiąca, a 5 proc. musi się wówczas zapożyczać lub sięgać po rezerwę finansową.
– „Jak pokazuje nasze badanie, comiesięczne koszty niejednokrotnie pochłaniają całą pensję czy też emeryturę i ciężko mówić o budowaniu poduszki finansowej”
– komentuje Mariola Kondek-Pasztetnik, menadżerka ds. Rozwoju Sprzedaży w Santander Consumer Banku.
Seniorzy i młodzi w najtrudniejszej sytuacji
Z raportu wynika, że seniorzy należą do grupy najbardziej zagrożonej ubóstwem finansowym. Aż dwie trzecie osób starszych przyznaje, że ich dochód wystarcza wyłącznie na pokrycie podstawowych potrzeb. Brak jakiejkolwiek przestrzeni na oszczędzanie to w tej grupie norma.
– „Największa grupa, której miesięczny dochód przeznaczany jest na utrzymanie i nie starcza na oszczędności, to seniorzy”
– dodaje ekspertka z Santander Consumer Banku.
Drugą grupą, która zmaga się z brakiem płynności finansowej, są dwudziestolatkowie. Aż 22 proc. z nich przyznaje, że często nie domykają budżetu domowego na koniec miesiąca. Co więcej, młodzi dorośli w największym stopniu polegają na pomocy rodziny.
Z danych raportu wynika, że 24 proc. dwudziestolatków i 26 proc. trzydziestolatków korzysta ze wsparcia finansowego bliskich. Dodatkowo, 15 proc. osób w wieku 18–29 lat często pożycza pieniądze od rodziny, a 14 proc. deklaruje, że nie byliby w stanie się utrzymać bez takiej pomocy.
Czterdziestolatkowie w lepszej sytuacji
Na przeciwnym biegunie znajdują się czterdziestolatkowie, którzy – według badania – najlepiej radzą sobie finansowo. Aż 34 proc. z nich deklaruje, że ich dochody pozwalają zarówno na utrzymanie, jak i systematyczne oszczędzanie.
– „Zbudowana kariera i doświadczenie przekładają się na wyższe wynagrodzenie, co pozwala czterdziestolatkom na potencjalnie wyższy poziom życia”
– zauważa Mariola Kondek-Pasztetnik.
Nie bez znaczenia są tutaj lata pracy, bardziej stabilna pozycja zawodowa oraz lepsza orientacja w narzędziach finansowych, takich jak konta oszczędnościowe, lokaty czy automatyczne systemy oszczędzania.
Ilu Polaków jest naprawdę samodzielnych finansowo?
Badanie ujawnia również, jak wygląda kwestia samodzielności finansowej. Aż 61 proc. respondentów utrzymuje się samodzielnie i nie korzysta z pomocy bliskich. Najwyższą niezależność wykazują seniorzy – aż 88 proc. z nich deklaruje pełną samodzielność.
Jednak młodsze pokolenia wypadają znacznie słabiej. Co piąty Polak korzysta z pomocy bliskich od czasu do czasu, a 7 proc. przyznaje, że często pożycza pieniądze od rodziny. W tej grupie dominują osoby młode, którym trudno jest utrzymać stabilność finansową – głównie z powodu nieregularnych dochodów i wysokich kosztów życia w miastach.
Regularność ważniejsza niż kwota
Eksperci podkreślają, że nawet w trudnych warunkach można wypracować zdrowy nawyk oszczędzania. Kluczem jest regularność, nie wysokość odkładanych sum.
– „Oszczędzanie nie zawsze musi oznaczać wielkich kwot – liczy się regularność i konsekwencja. Nawet niewielkie sumy odkładane co miesiąc to realny krok w stronę większego bezpieczeństwa”
– zaznacza Kondek-Pasztetnik.
Przykładem mogą być programy automatycznego oszczędzania dostępne w bankowości internetowej – dzięki nim można odkładać np. resztę z zakupów albo drobne kwoty ustalone raz w miesiącu.
Co wynika z raportu?
Raport „Polaków portfel własny: oszczędny jak Polak” pokazuje, że realna zdolność do oszczędzania to dziś przywilej mniejszości. Mimo świadomości finansowej i dobrych chęci, barierą pozostaje zbyt niski poziom dochodów, rosnące koszty życia oraz niepewność zatrudnienia.
Wnioski płynące z badania mogą mieć daleko idące konsekwencje – nie tylko dla pojedynczych gospodarstw domowych, ale również dla rynku pracy, systemu emerytalnego i polityki społecznej. Brak zaplecza finansowego oznacza bowiem większą podatność na kryzysy i zmniejszoną odporność ekonomiczną całego społeczeństwa.
Źródła:
- Santander Consumer Bank, Polaków portfel własny: oszczędny jak Polak (badanie IBRiS, kwiecień 2025)
