Tonya Harding to jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci w historii łyżwiarstwa figurowego. Świetna, legendarna już zawodniczka w 1991 roku jako pierwsza Amerykanka i druga zawodniczka na świecie z powodzeniem wykonała potrójnego axla na zawodach.
Życie Tonyi Harding to opowieść o buncie, trudnym dzieciństwie, dążeniu do sukcesu i skandalu, który wstrząsnął sportowym światem. Wywodząca się z biednej, dysfunkcyjnej rodziny, Harding musiała walczyć nie tylko z trudnościami finansowymi, ale także z przemocową matką, która miała psychopatyczne skłonności. Jej historia pokazuje, jak niekontrolowane ambicje i otoczenie mogą zrujnować karierę.
Tonya Harding wzięła udział w Igrzyskach Olimpijskich w 1994 roku. Jednak jej występ okazał się jedną wielką katastrofą. Podczas programu dowolnego miała problemy techniczne z łyżwą, co zmusiło ją do przerwania występu i prośby o ponowny start. Ostatecznie zajęła ósme miejsce. Jej wielka rywalka – Nancy Kerrigan zdobyła srebrny medal, co tylko pogłębiło tragedię.
Życie w cieniu tyranii
Tonya Harding urodziła się 12 listopada 1970 roku w Portland, w stanie Oregon. Jej dzieciństwo dalekie było od beztroskich bajek o dziewczynkach spełniających marzenia. LaVona Golden, matka Tonyi, była kobietą apodyktyczną, despotyczną i skłonną do przemocy. Wychowywała córkę w atmosferze strachu, stosując fizyczną i psychiczną przemoc. Mimo to Harding poświęciła się łyżwiarstwu, znajdując w nim jedyny sposób na wyrwanie się z toksycznego domu.
W wywiadzie dla magazynu People Harding dobrze wspominała jedynie swojego ojca: „Kiedy cały świat był przeciwko mnie, mój tata zawsze mnie wspierał, bez względu na wszystko.”
W swojej autobiografii The Tonya Tapes Harding ujawniła, że była ofiarą molestowania ze strony swojego przyrodniego brata, Chrisa Davisona, oraz że doświadczyła przemocy fizycznej i psychicznej ze strony matki.
Od najmłodszych lat wyróżniała się siłą, wytrzymałością i determinacją, co pomogło jej zdobywać tytuły w krajowych zawodach. Jej styl jazdy odbiegał od tradycyjnych, delikatnych programów – Harding była agresywna, ekspresyjna i atletyczna. W 1991 roku jako pierwsza Amerykanka wykonała potrójnego axla, najbardziej wymagający skok w kobiecym łyżwiarstwie. Tym samym zapisała się w historii sportu.
Sarah Marshall, pisarka i badaczka, w swoim eseju „Remote Control: Tonya Harding, Nancy Kerrigan, and the Spectacles of Female Power and Pain”, zauważyła:
Harding była opisywana jako 'niezdarna’ i 'niechlujna’; niektórzy twierdzili, że jej jedynym wielkim grzechem było to, że jeździła na łyżwach jak mężczyzna.
Spisek przeciwko Nancy Kerrigan
Harding miała wielką rywalkę – Nancy Kerrigan, której styl był zupełnym przeciwieństwem Tonyi. Kerrigan była elegancka, perfekcyjna i lubiana przez sędziów. Rywalizacja między obiema zawodniczkami rosła, aż doszło do jednego z największych skandali w historii sportu.
6 stycznia 1994 roku, podczas treningu przed Igrzyskami Olimpijskimi w Lillehammer, Nancy Kerrigan została zaatakowana metalową pałką w kolano. Zamachowcem okazał się Shane Stant, wynajęty przez Jeffa Gillooly’ego – męża Tonyi Harding. Plan miał na celu wyeliminowanie Kerrigan z rywalizacji i zapewnienie Harding przewagi.
Sprawa szybko wyszła na jaw, a media nie zostawiły na Tonyi suchej nitki.
Tytuły artykułów z tamtych dni mówią wiele o atmosferze skandalu:
„Spisek na lodzie: Brutalny atak na Nancy Kerrigan wstrząsnął łyżwiarstwem”
„Kto chciał wyeliminować Kerrigan? Śledztwo w sprawie zamachu”
„Łyżwiarski skandal! Harding zamieszana w atak na rywalkę?”
Chociaż sama zawodniczka twierdziła, że nie brała udziału w planowaniu ataku, jej powiązania z zamachowcami były niepodważalne. Jednak w wywiadzie dla ABC News w 2018 roku Harding przyznała: „Wiedziałam, że coś się dzieje” przed atakiem na Kerrigan. Słyszała rozmowy swojego byłego męża, Jeffa Gillooly’ego, i ochroniarza, Shawna Eckardta, o planach „wyeliminowania” jednej z jej konkurentek.
Wybuchł ogromny skandal, a Harding stała się symbolem nieczystej gry w sporcie.
Upadek
Tony Harding nie zawsze miała kosę z dziennikarzami, Larry Mendte, dziennikarz obecny na igrzyskach, zauważył:
„Tonya zawsze mówiła 'dzień dobry’ i czasem dodawała coś więcej. Nancy zawsze nas ignorowała, a czasem nawet gorzej. Czasami po prostu się śmiała, przechodząc obok.”
Kilka miesięcy później Harding została skazana na grzywnę, prace społeczne oraz dożywotnie wykluczenie z profesjonalnego łyżwiarstwa. To oznaczało koniec jej sportowej kariery.
Życie po łyżwiarstwie
Po zakończeniu kariery łyżwiarskiej Tonya Harding podjęła próbę swoich sił w boksie zawodowym. Jej przygoda z pięściarstwem rozpoczęła się w 2002 roku, kiedy to wzięła udział w programie „Celebrity Boxing” i pokonała Paulę Jones. Wkrótce potem zadebiutowała jako profesjonalna bokserka.
22 lutego 2003 roku Harding stoczyła swoją pierwszą oficjalną walkę zawodową, przegrywając na punkty w czterorundowym pojedynku z Samanthą Browning. W trakcie swojej kariery bokserskiej odniosła trzy zwycięstwa i poniosła trzy porażki, co dało jej bilans 3-3. Jej kariera w ringu była jednak krótka, głównie z powodu problemów zdrowotnych, w tym astmy, która utrudniała jej rywalizację na najwyższym poziomie. Opinie na temat jej kariery bokserskiej były mieszane.
Polrtal Mental Floss donosił, że walka Harding z Samanthą Browning była „niechlujna, z obiema kobietami wykazującymi swoje ograniczone doświadczenie” , a „cała walka ledwo wzniosła się ponad poziom pijackiej ulicznej burdy”. Eksperci uważali, że Harding nie osiągnęła w boksie znaczących sukcesów, a jej przejście do tego sportu było próbą odnalezienia nowej drogi po zakończeniu kariery łyżwiarskiej. Inni jednak doceniali jej determinację i chęć podjęcia wyzwania w zupełnie nowej dyscyplinie sportu.
Pracowała również jako cieśla, spawaczka oraz kierowca wyścigowy. Wielokrotnie pojawiała się w telewizji, uczestnicząc w programach reality show. W ostatnich latach skupiła się na życiu rodzinnym i prywatnym, z dala od medialnego szumu.
„Jestem najlepsza. Ja, Tonya” – film, który ożywił legendę
W 2017 roku premierę miał film „Jestem najlepsza. Ja, Tonya” („I, Tonya”), który rzucił nowe światło na historię Harding. W rolę Tonyi wcieliła się Margot Robbie, a jej matkę, LaVonę Golden, zagrała Allison Janney. Film ukazał Harding nie jako czarny charakter, ale jako ofiarę własnego otoczenia i niekontrolowanych ambicji innych osób.
Obraz zdobył ogromną popularność i uznanie krytyków. Margot Robbie otrzymała nominację do Oscara, a Allison Janney zdobyła statuetkę za najlepszą rolę drugoplanową. Produkcja była szeroko dostępna na platformach streamingowych, takich jak Netflix i Amazon Prime Video.
Tonya Harding – buntowniczka bez wyboru
Historia Tonyi Harding to przestroga przed toksycznym wpływem otoczenia i kosztami, jakie może nieść sportowa ambicja. Wychowana w przemocy i biedzie, Harding miała małe nadzieje na odniesienie sukcesu. A kiedy jej się prawie udało, jedno tragiczne wydarzenie na zawsze przekreśliło jej szanse. Jej postać do dziś budzi kontrowersje – jedni widzą w niej przestępczynię, inni ofiarę systemu.
