Na początku 2025 roku NASA ogłosiła wyniki badań dotyczące możliwej obecności życia na Marsie. Opublikowane na łamach prestiżowego czasopisma Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dane, wskazują na obecność bardziej złożonych cząsteczek organicznych na Marsie, niż wcześniej sądzono. Ich źródłem jest krater Gale, dawne dno jeziora, badane od lat przez łazik Curiosity.
Instrument SAM (Sample Analysis at Mars), zamontowany na pokładzie łazika, przeanalizował próbkę skały o nazwie Cumberland. W niej naukowcy wykryli łańcuchy węglowe złożone z 10, 11, a nawet 12 atomów węgla – takie jak dekan, undekan i dodekan. Na Ziemi związki te stanowią fragmenty kwasów tłuszczowych, podstawowych składników komórek wszystkich znanych form życia. Według naukowców NASA, to największe i najbardziej złożone organiczne cząsteczki, jakie dotąd odkryto na powierzchni Marsa.
„To najbardziej złożone związki organiczne, jakie udało nam się zidentyfikować na Czerwonej Planecie. Ich obecność w warstwach osadowych krateru Gale sugeruje, że to miejsce mogło kiedyś sprzyjać powstawaniu i zachowaniu życia”
– komentuje dr Jennifer Eigenbrode z NASA Goddard Space Flight Center.
Zaawansowana analiza marsjańskiej materii
Badanie przeprowadzono w warunkach laboratoryjnych na Marsie poprzez podgrzanie próbki do temperatury 850°C, co pozwoliło na wyizolowanie cząsteczek i ich identyfikację metodami chromatografii gazowej i spektrometrii masowej. Procedura ta, jak podkreśla dr Caroline Freissinet z CNRS, współpracująca z NASA, udowadnia skuteczność instrumentów Curiosity w detekcji złożonych związków organicznych bezpośrednio na powierzchni Marsa.
„Choć wykryte cząsteczki mogły powstać w wyniku procesów nieożywionych, ich skład chemiczny i rozmieszczenie są niezwykle interesujące w kontekście poszukiwań biosygnatur”
– dodaje Freissinet.
W próbkach odnaleziono także inne związki organiczne, w tym kwas benzoesowy, uznawany za produkt zarówno naturalnych reakcji geochemicznych, jak i procesów biologicznych.
Ślady dawnej biosfery Marsa?
Choć obecność złożonych cząsteczek organicznych nie jest jednoznacznym dowodem życia, naukowcy zaznaczają, że mogą one być pozostałością po dawnym systemie biochemicznym. Ich trwałość mimo ekstremalnych warunków – promieniowania kosmicznego, utleniania i braku ochronnej atmosfery – zwiększa szansę, że głębiej pod powierzchnią Marsa mogą znajdować się jeszcze lepiej zachowane ślady dawnych form życia.
Dr Daniel Glavin z NASA zauważa:
„Obecność wody w kraterze Gale przez miliony lat oraz złożoność wykrytych związków sprawiają, że to jedno z najbardziej obiecujących miejsc do dalszych badań nad habitabilnością Marsa.”
Historia próbki „Cumberland” i znaczenie krateru Gale
Próbka Cumberland, pobrana w 2013 roku, pochodzi z osadu mułowego, który mógł kiedyś zalegać na dnie jeziora. Curiosity natrafił tam na różnorodne związki, w tym chlorowane i zawierające siarkę, a także obecność soli mineralnych, które mogły zakonserwować związki organiczne przez miliardy lat. Wykryte cząsteczki są znacznie bardziej skomplikowane niż te odkrywane wcześniej, co dodatkowo potwierdza hipotezę o bardziej rozwiniętej chemii organicznej na Marsie, niż zakładano.
Kolejne kroki NASA – misje przyszłości i sprowadzenie próbek na Ziemię
NASA zapowiada dalsze badania i intensyfikację przygotowań do programu Mars Sample Return, którego celem będzie przywiezienie próbek marsjańskich skał na Ziemię do 2033 roku. Tylko wtedy możliwe będzie przeprowadzenie szczegółowej analizy chemicznej w warunkach ziemskich laboratoriów.
„To dopiero początek. Potrzebujemy tych próbek tutaj, aby odpowiedzieć na najważniejsze pytanie: czy Mars kiedyś był zamieszkały?”
– podkreśla Glavin.
Źródła naukowe i dokumenty NASA:
- Fries, M. (2025). Organic Contamination Report – Mars 2020 Mission. NASA Technical Publication.
- Eigenbrode, J.L. et al. (2020). Sample Chemistry Revealed by TMAH-Evolved Gas Analysis. NASA GSFC.
- Glavin, D. et al. (2014). The Search for Organic Compounds in Gale Crater. NASA NTRS.
- McCauley Rench, B.M. (2023). The Search for Life and Habitable Worlds at NASA. NASA NTRS.
- Webster, C.R. et al. (2014). Methane and Organics at Gale Crater. NASA NTRS.
