Naczelny Sąd Administracyjny uznał pobieranie opłaty miejscowej w Zakopanem za nielegalne z powodu zanieczyszczenia powietrza. Wyrok może mieć wpływ na wiele turystycznych miejscowości w Polsce.
Zakopane straci miliony złotych rocznie po tym, jak Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że miasto nie miało prawa pobierać opłaty klimatycznej. Powód? Jakość powietrza w stolicy Tatr nie spełniała ustawowych norm. To pierwszy tak jednoznaczny sygnał, że lokalne opłaty muszą być zgodne z rzeczywistością środowiskową, a nie jedynie źródłem dochodu. Sprawa może pociągnąć za sobą kolejne pozwy w kurortach w całej Polsce.
Zakopane pobierało nielegalnie
Wyrok z 1 kwietnia 2025 roku, wydany przez Naczelny Sąd Administracyjny, zakończył trwającą kilka lat batalię prawną o zasadność pobierania opłaty klimatycznej w Zakopanem. Sąd przyznał rację artyście i profesorowi ASP w Krakowie – Bogdanowi Achimescu – który zakwestionował legalność opłaty wprowadzonej przez miasto, powołując się na złą jakość powietrza.
„Nie może być tak, że miasto pobiera od turystów pieniądze za coś, czego nie zapewnia – czyli za czyste powietrze. To zwykłe naciąganie”
– powiedział Achimescu.
Na opłacie klimatycznej Zakopane zarabiało około 5 mln zł rocznie, przeznaczając te środki m.in. na infrastrukturę turystyczną i komunikację. Teraz miasto deklaruje, że rozważa alternatywy – w tym podatek turystyczny, który nie jest uzależniony od jakości powietrza.
Na jakiej podstawie pobiera się opłatę klimatyczną?
Opłata klimatyczna, formalnie nazywana „opłatą miejscową”, może być pobierana przez gminy tylko wtedy, gdy spełnione są określone warunki środowiskowe, określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie opłat miejscowych.
Warunki, które musi spełniać gmina, to m.in.:
- dobra jakość powietrza (normy PM10 i PM2,5 nie mogą być przekraczane),
- odpowiednie warunki klimatyczne (m.in. korzystne bioklimaty),
- walory krajobrazowe i przyrodnicze.
W przypadku przekroczenia norm jakości powietrza – opłata nie może być legalnie pobierana. Właśnie na tej podstawie NSA uznał działania Zakopanego za niezgodne z prawem.
Czytaj też: Jedziesz do Zakopca? Nie płać opłaty klimatycznej!
Jak w pozostałych kurortach?
Eksperci wskazują, że wyrok NSA wobec Zakopanego może mieć konsekwencje dla wielu innych miejscowości górskich i uzdrowiskowych:
- Szklarska Poręba
- Krynica-Zdrój
- Wisła
- Ustroń
- Szczawnica
Wszystkie te miasta korzystają z opłaty miejscowej jako ważnego źródła dochodów, choć niektóre mają problemy z jakością powietrza, zwłaszcza w sezonie grzewczym.
„Wyrok ten to sygnał ostrzegawczy dla władz lokalnych. Opłaty klimatyczne muszą być zgodne z prawem i realiami środowiskowymi” – podkreśla Szymon Żuławiński z Fundacji ClientEarth.
Alternatywa: podatek turystyczny
Coraz częściej mówi się o potrzebie zastąpienia opłaty klimatycznej podatkiem turystycznym, który nie byłby powiązany z jakością środowiska, a raczej z samym faktem korzystania z infrastruktury i atrakcji turystycznych.
Takie rozwiązania funkcjonują już w wielu miastach Europy:
- Amsterdam – 10% od ceny noclegu
- Barcelona – od 1,75 do 3,25 euro za noc
- Berlin – 5% od ceny noclegu
Eksperci podkreślają, że jeśli Polska zdecyduje się na takie rozwiązanie, musi ono być umiarkowane i transparentne – aby nie zniechęcało turystów, ale wspierało gminy w utrzymaniu infrastruktury.
Wyrok NSA w sprawie Zakopanego to precedens, który może zachwiać finansami wielu gmin żyjących z turystyki. Władze lokalne powinny dokładnie zweryfikować, czy mają prawo pobierać opłatę miejscową, czy też powinny wnioskować o nowe przepisy dotyczące podatku turystycznego. Sprawiedliwe opodatkowanie turystyki nie powinno opierać się na fikcyjnych „walorach klimatycznych”, ale na realnym wkładzie turysty w korzystanie z przestrzeni i usług.
Źródła:
- Naczelny Sąd Administracyjny, wyrok z 1 kwietnia 2025
- Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi
- Fakty Plus – Jedziesz do Zakopca? Nie płać opłaty klimatycznej!
- TVN24 – wypowiedzi Bogdana Achimescu
- WP Wiadomości – wypowiedź burmistrza Zakopanego
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 grudnia 2007 r.
