Wyjątkowy przypadek z Gwadelupy
Francuscy naukowcy ogłosili oficjalne rozpoznanie nowej, ultrarzadkiej grupy krwi – nazwanej „Gwada negative”. To 48. oficjalnie uznany układ grupy krwi przez Międzynarodowe Towarzystwo Transfuzjologii (ISBT). Odkrycia dokonano na podstawie próbki pobranej 15 lat temu od kobiety pochodzącej z Gwadelupy, karaibskiej wyspy będącej regionem zamorskim Francji.
Już w 2011 roku zauważono nietypowe przeciwciała w jej krwi. Jednak dopiero w 2019 roku dzięki analizie genetycznej potwierdzono obecność rzadkiej mutacji.
„[To] bez wątpienia jedyny znany przypadek na świecie”
– powiedział Thierry Peyrard, biolog medyczny z Francuskiego Instytutu Krwiodawstwa (EFS) w rozmowie z Agence France-Presse (AFP).
„Jest jedyną osobą na świecie, która jest kompatybilna wyłącznie z samą sobą”
(AFP, „Une Française est la seule compatible avec elle-même”).
Złożoność ludzkiej krwi – więcej niż A, B, AB i 0
Większość ludzi zna podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0, a także czynnik Rh (dodatni lub ujemny). Jednak rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona – ludzka krew może zawierać ponad 600 różnych antygenów, a każda ich kombinacja może tworzyć unikatowy profil. ISBT, mimo setek poznanych antygenów, do tej pory uznało tylko 47 głównych układów grup krwi – aż do teraz.
Nazwana „Gwada negative” grupa pochodzi od potocznej nazwy wyspy Gwadelupa – „Gwada” – i wskazuje na wyjątkowy, lokalny rodowód nosicielki tej grupy. Kobieta odziedziczyła nietypową mutację po obojgu rodzicach, co oznacza, że występuje ona w bardzo małym gronie genetycznym.
Dlaczego to tak ważne?
Dopasowanie krwi podczas transfuzji jest kluczowe. Jeśli ktoś otrzyma krew z niewłaściwymi antygenami, organizm może potraktować ją jak zagrożenie i zacząć atakować – prowadząc do poważnych, a nawet śmiertelnych reakcji. Takie reakcje immunologiczne są rzadkie, ale bardzo niebezpieczne, szczególnie u pacjentów o nietypowych profilach krwi.
Obecny system ABO-Rh pozwala na prawidłowe dopasowanie w 99,8% przypadków. Jednak im rzadsza grupa krwi, tym większe ryzyko problemów. Dlatego odkrywanie nowych grup ma znaczenie – nie tylko dla nauki, ale i dla ratowania życia.
„Odkrywanie nowych grup krwi oznacza lepszą opiekę dla pacjentów z rzadką krwią”
– poinformował EFS w oświadczeniu (EFS na LinkedIn, 18 czerwca 2025).
Krew tylko dla siebie?
Kobieta z „Gwada negative” nie może bezpiecznie otrzymać krwi od żadnego innego dawcy. Tylko jej własna krew jest dla niej w pełni bezpieczna. To stawia ją w unikalnej sytuacji klinicznej. Oznacza to także, że każda operacja, wypadek czy sytuacja awaryjna może być dla niej szczególnie ryzykowna.
Francuscy lekarze stworzyli dla niej indywidualny plan opieki medycznej. Jej krew została zamrożona i zdeponowana w specjalnych warunkach, by mogła zostać użyta w razie potrzeby. Podobne procedury stosuje się u pacjentów z tzw. „złotą krwią” (Rh null), której na świecie jest tylko kilkanaście przypadków.
Postęp dzięki nowym technologiom
Nowoczesne technologie, jak sekwencjonowanie DNA, sprawiają, że takich odkryć będzie więcej. Tylko w ostatnich latach naukowcy odkryli kolejne rzadkie układy, jak np. „Er” w 2022 roku. To wynik intensywnej pracy laboratoriów w Europie i Azji.
W latach 2020–2024 wprowadzenie tzw. genotypowania wysokoprzepustowego (HTS) zrewolucjonizowało sposób badania krwi. Dzięki temu możliwe stało się rozpoznanie mutacji, które wcześniej umykały tradycyjnym testom serologicznym.
Dlaczego ogłoszono to dopiero teraz?
Choć próbkę pobrano już w 2009 roku, a przeciwciało odkryto w 2011, to dopiero najnowsze testy genetyczne pozwoliły zrozumieć, jaka mutacja odpowiada za ten unikalny profil krwi. W maju 2025 roku ISBT zatwierdziło nowy układ krwi jako oficjalny.
Jak wyjaśnił Thierry Peyrard z EFS:
„Odkrycie nowego układu grupy krwi to proces wymagający wielu lat badań, walidacji oraz potwierdzeń w więcej niż jednym laboratorium. To, że udało się go uznać, to ogromny sukces francuskiego zespołu”
(FranceInfo, „Une Française découverte avec un groupe sanguin unique au monde”).
Globalne znaczenie odkrycia
Międzynarodowe instytucje medyczne, w tym WHO i ISBT, uznały odkrycie „Gwada negative” za krok milowy. Informacja została włączona do najnowszych wytycznych dla banków krwi i instytucji zajmujących się hematologią kliniczną.
Wskazuje się też, że populacje w regionach izolowanych genetycznie – takich jak wyspy karaibskie czy niektóre społeczności Azji i Afryki – mogą być źródłem kolejnych, nieznanych dotąd układów krwi.
Apel do społeczeństwa – oddawaj krew
Francuski Instytut Krwiodawstwa przypomina, że nawet osoby zdrowe powinny regularnie oddawać krew – bo nigdy nie wiadomo, komu i kiedy może być potrzebna. W szczególności chodzi o osoby z rzadkimi grupami, które mogą być jedynymi ratownikami dla innych.
W Europie co roku wykonuje się ponad 20 milionów transfuzji krwi. Każda z nich to wyścig z czasem, by znaleźć idealnego dawcę. „Gwada negative” to tylko jedna historia – ale jej konsekwencje sięgają daleko poza jedną pacjentkę.
Czytaj też: Afrykańskie kleszcze w Polsce. „Monster tick” tropi ludzi i przenosi śmiertelne choroby
Czy odkryjemy kolejne nieznane grupy krwi?
Rok 2025 może przynieść kolejne niespodzianki. Niektórzy eksperci nie wykluczają, że do końca roku ISBT ogłosi odkrycie kolejnych rzadkich grup. Póki co – przypadek z Gwadelupy przypomina nam, że nawet jedna kropla krwi potrafi opowiedzieć niezwykłą historię.
Źródła:
- Agence France-Presse, „Une Française est la seule compatible avec elle-même”
- EFS, oficjalny komunikat na LinkedIn, 18.06.2025
- FranceInfo, „Une Française découverte avec un groupe sanguin unique au monde”
- ISBT, „New blood group systems: Scientific updates 2025”
- WHO Blood Safety Guidelines, 2024
- Nature Reviews Hematology, 2023: „Rare blood groups and genomic discovery”
