W sieci rośnie liczba oszustw związanych z fałszywą sprzedażą. Jak się bronić, gdzie zgłaszać takie przestępstwa i co robią platformy aukcyjne?
27-letnia mieszkanka Jeleniej Góry odpowie przed sądem za oszustwa popełniane za pośrednictwem internetowych portali sprzedażowych. Kobieta oferowała odzież, pobierała pieniądze, ale nigdy nie wysyłała towaru. Pokrzywdzonych jest co najmniej 60 osób. Straty sięgają 8 tysięcy złotych. To jednak tylko jedno z wielu podobnych przestępstw, jakie każdego roku zgłaszają Polacy.
Oszustka z Jeleniej Góry: kilkadziesiąt ofiar, jeden schemat działania
Funkcjonariusze Wydziału do Walki z Przestępczością Gospodarczą Komendy Miejskiej Policji w Jeleniej Górze zatrzymali 27-letnią mieszkankę miasta, która od dłuższego czasu trudniła się oszustwami na internetowych portalach sprzedażowych. Jak ustalili śledczy, kobieta zakładała konta na popularnych serwisach aukcyjnych, gdzie oferowała do sprzedaży różnego rodzaju odzież – kurtki, bluzy, sukienki, dziecięce ubranka.
Oferty były bardzo atrakcyjne – niskie ceny i szybka wysyłka przyciągały użytkowników z całej Polski. Klienci przelewali pieniądze na wskazane konto bankowe, jednak zamówiony towar nigdy nie trafiał do adresatów. Gdy kupujący zaczynali podejrzewać oszustwo, kobieta zazwyczaj przestawała odpowiadać na wiadomości, a konta były usuwane lub porzucane.
Śledztwo wykazało, że proceder trwał przez kilka lat, a ofiarą oszustki padło co najmniej 60 osób z różnych regionów Polski, w tym także mieszkańcy Jeleniej Góry. Straty sięgają blisko 8 tysięcy złotych – z pozoru niewielka kwota, ale rozłożona na dziesiątki pokrzywdzonych.
Zatrzymana kobieta usłyszała zarzuty w Prokuraturze Rejonowej w Jeleniej Górze. Grozi jej do 8 lat pozbawienia wolności za serię oszustw. Policjanci wciąż ustalają szczegóły sprawy – możliwe, że ofiar jest więcej, a proceder obejmował inne platformy i konta.
Ile jest takich przestępstw w Polsce?
Oszustwa na portalach aukcyjnych i ogłoszeniowych to zjawisko, które od lat nie traci na popularności. Cyberprzestępcy żerują na zaufaniu internautów i braku rozwagi przy zakupach w internecie. Schemat jest prosty – atrakcyjna oferta, szybki przelew i… cisza. Towar nigdy nie trafia do kupującego.
Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że tylko w 2023 roku zgłoszono ponad 22 tysiące przestępstw dotyczących oszustw internetowych (w tym oszustw sprzedażowych). Liczba ta rośnie z roku na rok – jeszcze w 2020 roku takich zgłoszeń było o połowę mniej.
Według raportu CERT Polska, najczęstsze formy oszustw internetowych to:
- Fałszywe sklepy internetowe
- Oszustwa na portalach ogłoszeniowych i aukcyjnych
- Wyłudzanie danych logowania do banków (phishing)
- Fałszywe inwestycje
W przypadku portali aukcyjnych najczęściej chodzi o fikcyjne oferty produktów, głównie elektroniki, odzieży, perfum, a także sprzętu sportowego i zabawek.
Jak zgłaszać oszustwa internetowe?
W sytuacji, gdy padniemy ofiarą oszustwa w internecie, warto działać szybko i zgodnie z procedurą:
- Zgłoszenie na policję – najlepiej osobiście na najbliższym komisariacie. Należy zabrać ze sobą dowody transakcji (np. potwierdzenie przelewu, zrzuty ekranu, korespondencję).
- Zawiadomienie do prokuratury – można również samodzielnie złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
- Zgłoszenie do platformy – większość portali jak OLX, Allegro, Vinted czy Facebook Marketplace ma mechanizmy do raportowania nieuczciwych sprzedawców.
- Zgłoszenie do CERT Polska – pod adresem https://incydent.cert.pl można zgłosić incydent cyberbezpieczeństwa.
Czy platformy aukcyjne mają procedury ochronne?
Większość legalnie działających portali stosuje własne zasady bezpieczeństwa. Przykładowo:
- Allegro oferuje Program Ochrony Kupujących – można odzyskać pieniądze nawet do 20 000 zł.
- OLX wdraża system płatności OLX Pay, który blokuje środki do momentu otrzymania towaru.
- Vinted oferuje ochronę kupujących i możliwość zgłoszenia oszustwa w aplikacji.
- Facebook Marketplace jest najmniej bezpieczny – nie oferuje systemu płatności ani ochrony. Facebook sugeruje, by dokonywać zakupów tylko osobiście.
Niestety, wiele oszustw odbywa się poza systemami płatności – bezpośrednio na przelew, poza platformą – co uniemożliwia późniejszą reklamację.
Czy są prowadzone akcje informacyjne?
Tak. Policja regularnie prowadzi kampanie uświadamiające, m.in. w ramach programu „Cyberbezpieczny Senior” i „Zostań Cyberbohaterem”. Media także coraz częściej poruszają temat oszustw internetowych, ale problemem pozostaje niedostateczna edukacja cyfrowa wielu użytkowników.
Warto również wspomnieć o działaniach edukacyjnych CERT Polska, który na swojej stronie publikuje poradniki, aktualne ostrzeżenia i mechanizmy obrony przed cyberprzestępstwami.
Jak się chronić przed oszustwem? Kilka zasad bezpieczeństwa
- Sprawdzaj opinie i historię sprzedającego.
- Nie dokonuj przelewów poza platformą.
- Korzystaj z systemów ochrony kupujących.
- Zachowuj całą korespondencję.
- Nie daj się zwieść wyjątkowo niskim cenom.
Sprawa oszustki z Jeleniej Góry to przykład działania dobrze znanego mechanizmu, który nadal przynosi przestępcom zyski, a ofiarom – straty i frustrację. Każdy użytkownik internetu powinien znać podstawowe zasady cyberbezpieczeństwa, a państwo – intensyfikować edukację i egzekwowanie prawa. Tylko szybkie zgłaszanie takich przypadków oraz presja ze strony społeczności mogą ograniczyć skalę problemu.
Źródła:
