Czy wreszcie czujemy, że zaczyna być normalnie?
Jeszcze dekadę temu trudno było sobie wyobrazić, by Polska mogła rywalizować z krajami skandynawskimi o miano jednego z najszczęśliwszych narodów świata. Tymczasem w najnowszym World Happiness Report 2025 nasz kraj awansował z 35. na 26. miejsce, osiągając najlepszy wynik w historii!
To dynamiczny skok – większy niż w przypadku większości rozwiniętych krajów – który skłania do pytań: Co stoi za tym wzrostem? Czy naprawdę stajemy się szczęśliwsi? Czy może po prostu lepiej rozumiemy, czym jest dobrostan?
Jak Polska ewoluowała na przestrzeni dwóch dekad w światowym rankingu szczęśliwości, jakie czynniki decydują o pozycji kraju, jak zmieniała się nasza sytuacja społeczna, ekonomiczna i geopolityczna, a także czy Polacy faktycznie są mniej szczęśliwi niż ich sąsiedzi – czy tylko bardziej krytyczni wobec siebie?
Czym jest World Happiness Report?
World Happiness Report (WHR) to coroczna publikacja przygotowywana od 2012 roku przez Sustainable Development Solutions Network (SDSN) przy ONZ, przy wsparciu badaczy takich jak John Helliwell czy Jeffrey Sachs. Choć ranking funkcjonuje zaledwie od kilkunastu lat, opiera się na danych zbieranych od 2005 roku, dzięki czemu możemy prześledzić ewolucję poszczególnych krajów, w tym Polski.
Ranking nie opiera się wyłącznie na wskaźnikach ekonomicznych. Zamiast tego, centrum analizy stanowi subiektywna ocena zadowolenia z życia — tzw. life evaluation, mierzona w skali od 0 do 10, według odpowiedzi na pytanie: „Wyobraź sobie drabinę, gdzie 0 oznacza najgorsze możliwe życie, a 10 – najlepsze. Na którym szczeblu teraz jesteś?”.
Składniki oceny w raporcie:
- PKB per capita (dochód narodowy skorygowany o siłę nabywczą)
- Oczekiwana długość życia w zdrowiu
- Wsparcie społeczne (czy jest ktoś, na kogo możesz liczyć)
- Wolność wyborów życiowych
- Szczodrość (gotowość do pomagania innym, darowizny)
- Postrzegana korupcja
- Efekty tzw. zmiennych rezydualnych (czyli „pozostałe czynniki” nieuwzględnione ilościowo, np. uwarunkowania kulturowe)
Polska w rankingu szczęścia: od dołu ku górze
W pierwszych edycjach raportu Polska zajmowała miejsca w czwartej i piątej dziesiątce. Nasz wynik life evaluation oscylował wokół 5,5 – 5,9 punktu, co sytuowało nas poniżej średniej UE.
Przełom nastąpił po 2015 roku
Od tego momentu zaczął się stopniowy awans – zarówno w punktacji, jak i pozycji w rankingu:
- 2015 – 60. miejsce
- 2018 – 46. miejsce
- 2021 – 39. miejsce
- 2024 – 35. miejsce
- 2025 – 26. miejsce (rekordowa pozycja)
Wzrost ten jest jednym z najbardziej dynamicznych przesunięć wśród krajów OECD. Na podobną skalę w ciągu jednego roku awansowała w tym roku tylko Kostaryka, która wskoczyła do pierwszej dziesiątki – z 12. na 6. miejsce.
Dlaczego Polska awansuje?
1. Stabilizacja ekonomiczna i wzrost dochodów
Polska gospodarka przeszła od 2015 roku serię przemian, które przełożyły się na realny wzrost zamożności obywateli. Zwiększyła się płaca minimalna (z 1750 zł brutto w 2015 do 4242 zł w 2024), a programy społeczne, takie jak 500+ czy 13. i 14. emerytura, wpłynęły na poprawę sytuacji materialnej rodzin.
Dochody rozporządzalne przeciętnego gospodarstwa domowego wzrosły znacznie szybciej niż średnia inflacja – szczególnie w dużych miastach. Dla mieszkańców wielu regionów oznaczało to awans społeczny i większe poczucie stabilności. Dane OECD i GUS potwierdzają, że Polska skutecznie zredukowała poziom skrajnego ubóstwa w ostatniej dekadzie.
Ale to nie tylko liczby mają znaczenie. Jak zauważył jeden z autorów raportu, John Helliwell:
„Ważniejsze od poziomu dochodu jest poczucie, że życie zmierza we właściwym kierunku.”
W Polsce coraz więcej ludzi deklaruje, że są w stanie zaspokoić swoje podstawowe potrzeby, co przekłada się na wzrost subiektywnego dobrostanu.
2. Zwiększone poczucie wspólnoty i solidarności
Pandemia COVID-19 i wojna w Ukrainie uruchomiły w polskim społeczeństwie ogromne pokłady solidarności i empatii. Polska przyjęła ponad 3 miliony uchodźców, z których większość została ugoszczona przez osoby prywatne – nie państwo. Taka forma bezinteresownej pomocy przyczyniła się do wzrostu społecznej spójności.
Co więcej, wzrosło również zaufanie do sąsiadów i społeczności lokalnych – choć niekoniecznie do rządu czy partii politycznych. Według badań CBOS z 2023 roku, 65% Polaków deklarowało, że mogą liczyć na pomoc kogoś bliskiego w sytuacji kryzysowej, co jest istotnym czynnikiem szczęścia w modelu WHR.
3. Infrastruktura, cyfryzacja i edukacja
W latach 2015–2025 Polska znacząco poprawiła jakość dróg, transportu publicznego, cyfryzacji urzędów, dostępu do internetu szerokopasmowego i mobilności regionalnej. Rozwój programu CPK, rozbudowa sieci kolejowej, modernizacja szkół i szpitali – to wszystko przełożyło się na większą wygodę życia codziennego, szczególnie poza dużymi aglomeracjami.
Ułatwienia w kontaktach z urzędami (np. przez ePUAP i aplikację mObywatel), rosnący udział transakcji cyfrowych i coraz szybszy rozwój sektora usług pozytywnie wpływają na poczucie nowoczesności i sprawczości obywatela.
4. Wzrost poczucia wpływu na własne życie
Badania społeczne wskazują, że rośnie w Polsce poczucie wpływu na własne życie – zarówno wśród młodzieży, jak i osób starszych. Coraz więcej ludzi odczuwa, że mogą podejmować samodzielne decyzje w sprawach zawodowych, rodzinnych czy finansowych.
Wzrosła też aktywność obywatelska: rośnie liczba głosujących w wyborach, organizowanych protestów, lokalnych inicjatyw. Wszystko to świadczy o dojrzewaniu społeczeństwa obywatelskiego i przekłada się na większą satysfakcję z codziennego życia.
W 2010 roku tylko 23% Polaków deklarowało, że „mają wpływ na swoje decyzje życiowe”. W 2023 roku wskaźnik ten wzrósł do 47% (CBOS, 2023). To niemal dwukrotny skok, który ma ogromne znaczenie dla wskaźnika szczęścia w raporcie WHR.
Polska na tle innych krajów
Polska przegoniła w rankingu m.in.:
- Włochy (28. miejsce)
- Portugalię (30.)
- Japonię (32.)
- Grecję (33.)
Blisko nas są Czechy (25.) i Estonia (24.), a wyżej – kraje nordyckie, które od lat dominują zestawienie (Finlandia, Dania, Islandia).
Awans Polski jest statystycznie istotny, a jego tempo wyróżnia się na tle większości krajów. Przykładowo: Niemcy spadły z 16. na 24. miejsce, a Francja z 20. na 31. miejsce (2024–2025).
Czy naprawdę jesteśmy szczęśliwsi?
To pytanie powraca jak bumerang. Choć wskaźniki pokazują poprawę, Polacy niekoniecznie postrzegają siebie jako szczęśliwe społeczeństwo. Zjawisko to ma swoje źródło w kulturze i historii.
Polacy mają tendencję do „wewnętrznego pesymizmu”
Według badań prof. Janusza Czapińskiego (Diagnoza Społeczna), Polacy lepiej oceniają swoje życie osobiste niż sytuację kraju jako całości. Ta „rozdwojona percepcja” sprawia, że jesteśmy szczęśliwsi niż myślimy – ale jednocześnie nie potrafimy tego w pełni uznać.
„Polacy z roku na rok czują się lepiej w życiu prywatnym, ale nie zmienia się ich obraz społeczeństwa – który widzą jako zły, skorumpowany i niesprawiedliwy.”
— prof. Janusz Czapiński, „Diagnoza Społeczna”, 2015
To może tłumaczyć, dlaczego tak długo nie docenialiśmy rosnącej pozycji Polski w światowych rankingach dobrostanu.
Co jeszcze musi się zmienić?
Mimo awansu, Polska nadal wypada słabiej w obszarach:
- Zaufanie do instytucji publicznych – jeden z najniższych w UE
- Niski poziom deklarowanej szczodrości (darowizny, wolontariat)
- Wysoki poziom stresu związanego z pracą i brakiem równowagi praca–życie
- Problem z dostępnością opieki zdrowotnej i psychiatrycznej
Te czynniki mogą „ciągnąć w dół” nasz wynik rezydualny – czyli niepoliczalne, ale znaczące elementy odczuwanej jakości życia.
Czy potrafimy uznać, że jest lepiej?
Być może największą barierą w dalszym awansie nie są warunki materialne, ale nasza narodowa nieufność wobec własnego sukcesu. Nie jesteśmy przyzwyczajeni do uznawania, że coś działa dobrze. Lubimy „marudzić”, nawet gdy dane temu przeczą.
Polska przeszła ogromną transformację w ostatnich dwóch dekadach – polityczną, ekonomiczną, kulturową. Nie jesteśmy krajem idealnym, ale jesteśmy krajem, który potrafił się zmienić – i który coraz lepiej potrafi o siebie zadbać.
Bibliografia
- Helliwell, J., Layard, R., Sachs, J., & De Neve, J. (2023). World Happiness Report 2023. https://worldhappiness.report
- Helliwell, J. et al. (2024). World Happiness Report 2024: Trust, Support and Resilience.
- Czapiński, J. (2015). Diagnoza Społeczna 2015. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego
- CBOS (2023). Poczucie wpływu na życie i decyzje obywateli.
- Eurostat (2024). Living conditions and income in the EU.
- GUS (2024). Dochody i warunki życia gospodarstw domowych w Polsce.
- OECD (2023). How’s Life? Measuring Well-being
- Kalevi Sorsa Foundation (2024). Trust and Social Security in CEE.
