Czy owady mogą być źródłem zdrowych tłuszczów? Naukowcy z Polskiej Akademii Nauk twierdzą, że tak. Olej pozyskiwany z owadów jadalnych może być nie tylko pełnowartościowy, ale też przyjazny dla środowiska i wspierać bezpieczeństwo żywnościowe. Rośnie też zainteresowanie jego właściwościami odżywczymi i zastosowaniem w przemyśle spożywczym.
Czym jest olej z owadów?
Olej z owadów to tłuszcz pozyskiwany z gatunków jadalnych takich jak świerszcz domowy (Acheta domesticus), larwy mączniaka młynarka (Tenebrio molitor) i czarnej muchy żołnierskiej (Hermetia illucens). Surowiec ten jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, minerały i związki przeciwutleniające.
– „Olej z owadów może być rozpatrywany jako cenny dodatek do diety człowieka.”
– mówi dr hab. Bartosz Fotschki z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN.
– „Jest zrównoważoną alternatywą dla tradycyjnych olejów roślinnych i rybnych, z dodatkowymi korzyściami zdrowotnymi.”
Właściwości prozdrowotne i profil lipidowy
Olej owadzi zawiera kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 w proporcjach zbliżonych do oleju rybnego, a także cenne związki bioaktywne: tokoferole (witamina E), karotenoidy i polifenole. Związki te mają działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i wspierające funkcjonowanie układu nerwowego i sercowo-naczyniowego.
Wstępne analizy wskazują, że spożycie oleju z larw Hermetia illucens może wspierać prawidłowy metabolizm lipidów i korzystnie wpływać na profil cholesterolu u ludzi.
Ekologiczna alternatywa dla przemysłu spożywczego
W porównaniu do hodowli zwierząt gospodarskich, hodowla owadów wymaga znacznie mniej ziemi, wody i paszy. Wytwarza też zdecydowanie mniej gazów cieplarnianych, co sprawia, że jest bardziej zrównoważona.
„Zainteresowanie entomofagią, czyli spożywaniem owadów, rośnie jako odpowiedź na globalne problemy z dostępem do pożywienia i zmiany klimatyczne”
– dodaje dr Fotschki.
Dodatkowo owady mogą być karmione na bazie odpadów organicznych, co wpisuje się w koncepcję gospodarki cyrkularnej.
Produkcja i zastosowanie oleju z owadów
Zawartość oleju w owadach zależy od gatunku i metody ekstrakcji. Z 4–5 kg suszonych larw czarnej muchy żołnierskiej można uzyskać około 1 kg oleju. Najczęściej olej ten dodawany jest do żywności w formach nierozpoznawalnych: jako składnik wypieków, ciastek, przekąsek lub w mieszankach z olejami roślinnymi.
Choć od setek lat owady są spożywane na całym świecie, to w Europie kulturowa akceptacja ich przetworów, w tym oleju, wciąż jest wyzwaniem. W 2023 roku UE dopuściła do sprzedaży m.in. proszek ze świerszcza domowego jako składnik pieczywa i dań gotowych.
Badania PAN nad olejem z Hermetia illucens
W Polsce pionierskie badania nad olejem z owadów prowadzone są w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie. Głównym celem projektu jest określenie wpływu oleju z czarnej muchy na zdrowie układu pokarmowego i metabolizm wątroby.
„Chcemy ocenić, jak olej owadzi wpływa na mikrobiotę jelitową oraz mechanizmy regulujące gospodarkę lipidową organizmu”
– wyjaśnia Fotschki. Wyniki tych badań mogą wpłynąć na przyszłe rekomendacje żywieniowe i rozwój nowych kategorii żywności funkcjonalnej.
Konsument i wyzwania rynkowe
Choć olej z owadów ma wiele zalet, jego powszechne wprowadzenie na rynek nadal napotyka na opory konsumentów. Eksperci wskazują, że forma podania – np. jako składnik przetworzonych produktów – może pomóc w przezwyciężeniu barier kulturowych.
W odpowiedzi na wyzwania akceptacji sensorycznej, producenci testują oleje o neutralnym zapachu i smaku, które mogą być łatwiej wprowadzone do diety zachodnich konsumentów.
Globalna perspektywa i rozwój regulacji
Globalnym liderem w produkcji i konsumpcji jadalnych owadów pozostają Azja, Afryka i Ameryka Północna. Europa coraz śmielej eksperymentuje z nowymi źródłami białka i tłuszczu – i olej owadzi może być jednym z nich.
Aktualne przepisy UE dopuszczają do produkcji żywności m.in. mącznika młynarka, świerszcza domowego oraz szarańczę wędrowną. W styczniu 2023 roku do tej listy dołączył także proszek ze świerszcza domowego, co otworzyło drzwi do kolejnych innowacji.
Źródło: naukawpolsce.pl
