Coraz więcej osób szuka kontaktu z naturą i ucieka od tłumu. Lasy Państwowe umożliwiają legalne biwakowanie dzięki programowi „Zanocuj w lesie”. To część rosnącego w Europie trendu – wild campingu.
Nocleg w środku lasu, z dala od kempingów i cywilizacji, jeszcze do niedawna mógł zakończyć się mandatem. Dziś, dzięki programowi „Zanocuj w lesie”, biwakowanie w Polsce jest możliwe legalnie i bezpłatnie. W tym artykule wyjaśniamy, jak to działa, gdzie znaleźć mapy, jak zgłosić pobyt i czym różni się wild camping od stealth campingu.
Legalne biwakowanie w Polsce – program „Zanocuj w lesie”
„Zanocuj w lesie” to ogólnopolski program Lasów Państwowych, który umożliwia każdemu legalne nocowanie w wyznaczonych strefach leśnych. Wprowadzony w 2020 roku jako pilotaż, od maja 2021 objął całą Polskę. To odpowiedź na rosnące zainteresowanie bushcraftem, survivalem i turystyką niskobudżetową.
Program skierowany jest do osób, które chcą przenocować w lesie pod namiotem, tarpem lub w hamaku. Nie dotyczy natomiast kamperów i przyczep kempingowych. Biwakowanie odbywa się bezpłatnie i bez konieczności uzyskiwania zezwoleń, o ile przestrzegane są podstawowe zasady.
Do dyspozycji turystów oddano ponad 700 tysięcy hektarów lasów, rozlokowanych w ponad 370 strefach. Każda z nich posiada własne regulacje i jest oznaczona na mapie, dostępnej pod adresem www.bdl.lasy.gov.pl/portal/zanocujwlesie. Na stronie można sprawdzić lokalizację stref, szczegółowe zasady, a także dane kontaktowe do właściwego nadleśnictwa.
Zgłoszenie noclegu nie jest wymagane w większości przypadków. Wystarczy po prostu wybrać lokalizację i udać się na miejsce. Wyjątkiem są grupy liczące powyżej dziewięciu osób oraz pobyty dłuższe niż dwie noce – w takich sytuacjach należy wysłać wiadomość e-mail do nadleśnictwa z informacją o liczbie uczestników, terminie i miejscu nocowania.
Zasady biwakowania w lesie
Choć program daje dużą swobodę, obowiązują pewne ograniczenia. Przede wszystkim nie wolno rozpalać ognisk poza wyznaczonymi miejscami, a także śmiecić, hałasować czy uszkadzać roślinności. Należy również przestrzegać zasady Leave No Trace – nie zostawiaj po sobie śladów. Po zakończonym biwaku miejsce noclegu powinno wyglądać tak, jakby nikogo tam nie było.
Biwakujący powinni być samowystarczalni – w strefach nie ma wody, toalet ani schronień. Warto więc zabrać namiot lub tarp, trzysezonowy śpiwór, matę izolacyjną, kuchenkę turystyczną, filtr do wody, latarkę, apteczkę i odpowiedni ubiór. Kluczowe jest przygotowanie – warunki bywają wymagające, zwłaszcza przy gorszej pogodzie.
Program cieszy się rosnącym zainteresowaniem. W 2023 roku skorzystało z niego około 120 tysięcy osób. Najchętniej wybierano Bory Tucholskie, Puszczę Notecką, Bieszczady, Beskid Niski i lasy mazurskie. Coraz więcej nadleśnictw uzupełnia mapy o miejsca do ognisk, tablice informacyjne i QR kody z zasadami.
Wild camping – europejski trend wolności w podróży
Biwakowanie na dziko to nie tylko polski pomysł. Wild camping, czyli nocowanie poza oficjalnymi kempingami, to rosnący trend w całej Europie. Najbardziej liberalne przepisy obowiązują w krajach skandynawskich, gdzie każdy ma prawo do kontaktu z naturą – na mocy zasady Allemansrätten. Oznacza to, że można legalnie rozbić namiot niemal wszędzie, o ile nie wchodzi się na prywatny teren i nie niszczy przyrody.
W Szkocji wild camping również jest legalny w większości terenów niezamieszkałych. W Estonii i na Litwie dostępne są specjalne, darmowe strefy biwakowe, często wyposażone w wiaty, ławki i miejsca na ognisko. Czechy i Słowacja dopuszczają jednorazowe noclegi w lesie, jeśli nie są oznaczone zakazem. Z kolei Niemcy i Austria podchodzą do sprawy bardziej restrykcyjnie – tam wild camping bywa karany, choć są wyjątki regionalne.
W Polsce program „Zanocuj w lesie” jest próbą pogodzenia prawa z potrzebą kontaktu z naturą. Choć ograniczony do wyznaczonych obszarów, daje dostęp do lasów bez opłat, formalności i tłumów. To odpowiedź na potrzeby osób, które chcą spędzić noc pod gwiazdami bez tłoku i asfaltu pod nogami.
Stealth camping – kiedy nocleg to tajemnica
Nieco inną formą nocowania na dziko jest tzw. stealth camping. Polega on na dyskretnym rozbijaniu się w miejscach, które nie są wyraźnie oznaczone jako legalne, ale też nie są objęte zakazem. To rozwiązanie dla doświadczonych podróżników, którzy wiedzą, jak biwakować bez pozostawiania śladów, hałasu i ryzyka interwencji.
W przypadku stealth campingu kluczowa jest niewidoczność – wybór miejsca z dala od szlaków, brak ognia, cicha noc i wczesne opuszczenie obozowiska. To forma biwakowania bliska filozofii minimalizmu i wolności, ale wymagająca odpowiedzialności i szacunku wobec przyrody i otoczenia.
Czy można spać na plaży?
Wielu turystów marzy o noclegu nad morzem, ale w Polsce biwakowanie na plaży nie jest jednoznacznie dozwolone. W niektórych gminach możliwe jest uzyskanie zgody na rozstawienie namiotu na wydmach lub przy plaży. Warto skontaktować się z lokalnym urzędem lub sprawdzić regulaminy parków krajobrazowych. Alternatywą są prywatne pola namiotowe i dzikie kempingi w pobliżu wybrzeża, choć nie dają one takiej wolności jak lasy.
Mandat za bikini? W tych miejscach za zbyt skąpy strój zapłacisz nawet 500 euro
Nocleg pod gwiazdami
Program „Zanocuj w lesie” to nie tylko rozwiązanie prawne – to również zaproszenie do prostoty. Pozwala poczuć zapach ściółki, posłuchać ptaków o świcie i na nowo odkryć radość z picia kawy w środku lasu. To powrót do podstawowych doświadczeń, które w epoce pośpiechu i ekranów zyskują nowe znaczenie.
Dla jednych to ucieczka od miasta, dla innych – nowy sposób podróżowania. Jedno jest pewne: natura nie potrzebuje wiele, ale wymaga szacunku. A biwakowanie to przywilej, z którego warto korzystać mądrze.
Źródła:
- Lasy Państwowe: Zanocuj w lesie – znajdź miejsce do nocowania w lesie
- Lasy Państwowe: Zanocuj w lesie – podstawowe zasady
- Bank Danych o Lasach: Mapa zagospodarowania turystycznego – Zanocuj w lesie
- GOV.pl: „Zanocuj w lesie” już w całej Polsce – komunikat Lasów Państwowych
- Outdoor Magazyn: Zanocuj w lesie – szansa dla bushcraftu i turystyki alternatywnej
- Europe Up Close:Where You Can Wild Camp in Europe
